Архив рубрики: Дин

Ситек, мәсех

Мәсех хаҡында, ситеккә мәсех ҡылыу мәсьәләләре.

Мәсех – шайтан ашығын, шайтанашыҡты (лодыжка, щиколотка) һәм аяҡтың шул өлөшөн ҡаплай торған ситекте (итек, ичиг и кожанные носки) һалмаған хәлдә ситек өҫтөнән йеүешләп һыпырыу ул. Ҡайһы бер китаптарҙа, бигерәктә татар телендәгеләрҙә тубыҡты ҡаплап торған ситекә мәсех, йә иһә тубыҡҡа тиклем тәһәрәт алығыҙ тип яҙылғанын уҡырға була. Улар телендә беҙҙең шайтанашыҡты ( үксә эргәһендәге түңәрәк (йоморо) һөйәк) тубыҡ мәғәнәһендә. Ә беҙҙә тубыҡ, урыҫса – колено.
Мәсех ҡылғанда, ситек тәһәрәтле ваҡытта кейелгән, күндән эшләнгән булырға тейеш. Ҡул бармаҡтары һыуға сылатылып, ике ҡулдың өс урта бармаҡтары ситектәрҙең өҫтөнә тейҙереп, ситектең өҫкө алғы ҡуңыстары өҫтөнәндә һыпырыла, шунан һуң ситектәр өҫтөндә өс бармаҡтан ҡалған еүеш һыҙыҡ эҙҙәре хасил була. Мәсехте төрлөсә бармаҡтар менән һыпыралар, бер юлы ике ҡул менән дә, йәки уң яҡты уң ҡул, һул яҡты һул ҡул менән, йәки усты ла тулыһынса аяҡ осоның бармаҡтарынан алып, ситеккә тейҙереп өҫкә табан һыпырабыҙ. Читать далее →

Бала фотоларын инстаграмга ҡуйыу

Бала фотоларын инстаграмға ҡуйыу наҙанлыҡ
Үкенескә ҡаршы, сихыр, боҙом күп таралды һуңғы арала. Хатта, газеталарҙа ла «һөйгән йәреңде ҡаратырға булышам, иреңде ғәиләгә ҡайтарам» кеүек эстәлектәге иғландар баҫыла, әпсен-төпсәнгә өйрәтә торған китаптар һатыла. Медицина ла сихырҙың барлығын таный. Дауалауҙың шифаһы теймәһә, үҙҙәре табибтар үк өшкөртөп ҡарарға кәңәш итә. Сихырҙың билдәләре, унан һаҡланыу юлдары тураһында 20 йылдан артыҡ сихыр сығарыу менән шөғөлләнгән, Татарстан Республикаһы Изге Ҡөръән һәм Пак Сөннәт өйрәнеү үҙәге баш мөдире Фәрит хәҙрәт Сәлмән менән һөйләштек.
- Фәрит хәҙрәт, һуңғы арала сихыр ни эшләп киң таралды икән?
- Ҡиәмәт алдында йәшәйбеҙ, был мәғлүм нәмә. Сихыр — ул Аллаһы Тәғәлә яҙғанды яһалма рәүештә үҙгәртергә тырышыу. Сихыр — ете оло гонаһтарҙың береһе. Сихырсы үҙен Аллаһы менән бер дәрәжәгә ҡуйырға теләй. Ул Аллаһы теләмәгәнде эшләй. Сихырсы Раббыбыҙҙың ҙур дошманы. Бик күбәйҙе шул сихырсылыҡ. Кеше ҡәнәғәтһеҙ, көнсөллөк көндән көн арта бара. Берәүҙә ике-өс машина булһа, икенсе берәүҙә берәү ҙә юҡ. Асыуҙан кеше бер нимәлер үҙгәртергә теләй, ниғмәткә, дәрәжәгә, ғәилә бәхетенә көнләшә. Читать далее →

Төш күреү

Төш күреү
Төш, кешенең йоҡлағанда йә иһә бер аҙ серем иткән мәлдә аңға ингән төш күреү нимә ул? Ғүмеребеҙ буйы беҙҙең аҡыл-рух-йән-тән эргәһенән айырылмай уларҙы оҙатып йөрөгән төштө нимә менән аңлатып була? Әлбиттә әҙәм балаһының төшөн, йән-рухын – уның тәбиғәтең кешелек аңлата алмай. Ҡайһы бер фән ғалимдардары төштө ул кешенең көндөҙ кисергән аҡыл эшмәкәрлегенең төнгө ярһыуы тип әйтергә маташһаларҙа ул тураға килмәй, сөнки беҙ төшөбөҙҙә үткән көндөң ваҡиғаһындағы ғына түгел, ә әллә ниндәй аҡыл етмәҫлек төштәрҙә күрәбеҙ. Был төштәр беҙҙе был донъяға яралтҡан Аллаһ Тәғәләһенәндер һәм Аллаһ үҙенең пәйғәмбәрҙәре аша беҙгә төштәр тураһында бер аҙ мәғлүмәт бирә.
Аллаһ Тәғәлә көн менән төндө булдырған кеүек, әҙәм балаһын көндөҙгө тормоштан айырып төнгө йоҡоға талдыра һәм кеше ғүмеренең өстән бер өлөшөн йоҡола үткәрә. Ғалимдар бөгөн дә нимә ул йоҡо тигән һорауға аныҡ яуап таба алмай. Йоҡо – ул Аллаһы Тәғәләнең бер мөғжизәһе. Йоҡола саҡта кешеләргә төрлө төштәр килә, ҡурҡынысы ла, ләззәтлеһе лә. Кәүҙәләребеҙ татлы тыныслыҡта ҡалып, донъя мәшәҡәттәренән азат булған да, беҙ өнөбөҙҙәге һымаҡ тулы тормош менән йәшәй бирәбеҙ, төнгө йоҡола, төш күреү сәйәхәттәребеҙҙә ҡайһы берҙә өңдәге проблемалар менән ҡабат осрашабыҙ, үҙебеҙҙә һиҙмәҫтән уны хәл итеү юлдарын табырға тырышабыҙ. Йәки төштә ҡайҙалыр икенсе матур, йә иһә ҡурҡыныс донъялар, таныш йә сит кешеләрҙе, йәки үлеп ҡалған туғандарҙы, башҡа мәрхүмдәрҙе күрәбеҙ. Ҡайһы берҙә был төштәге хыялый донъяны ысынбарлыҡтан айырыу ҙа ҡыйын. Ана шулай кеше ғүмере буйы ике барлыҡта йәшәй, йәнебеҙ осоп йөрөгән төшөндә һәм уяу сағындағы фани донъяла. Уяу сағында тормошҡа ашмағынын ул төшөндә ысынбарбарлыҡ итә, төштәрдә күргәненән өңөндә һабаҡ ала. Читать далее →

Сихырҙан йыраҡ булайыҡ

Сихырҙан йыраҡ булайыҡ
Сихыр һүҙе йәшерен булыу, йәшерен йоғонтоға эйә булыу тигәнде аңлата.
Был һүҙ ғәрәп телендәге (سحر) «сәхәрә» ҡылымынан (тамырынан) барлыҡҡа килгән. Сихыр — ул төрлө әпсендәр уҡыу, төйөндәр бәйләү һәм кешеләрҙең аҡылына, йәненә-тәненә кире йоғонто яһау. Сихырсы — ендәргә, шайтанға мөрәжәғәт итеүсе кеше, ул үҙенең иманһыҙлығы арҡаһында уларға кәрәк һәм динһеҙ ғәмәлдәр башҡара. Сихырсы ул ғәмәлдәрҙе ендәр һәм иблис уға сихырында ярҙам итһен өсөн эшләй. Аҫтараҡ сихырсылар башҡара торған бер нисә ҡәбәхәт эштәрҙе һанап китәрбеҙ. Сихырсылар ябай кеше белмәгән йәшерен белемдәргә эйә булыуҙары тураһында һөйләйҙәр, сихыр ҡулланып, башҡаларҙың үлеменә ирешәләр, яратҡан парҙарҙы бер-берһенән айыралар, кешеләр араһында үҙ-ара йылылыҡ йәки һалҡынлыҡ хистәре тыуҙыралар, уларҙың фекерҙәрен, ҡараштарын үҙгәртәләр. Читать далее →

Мәрхүмдең 51 көнлөгө

Мәрхүмдең 51 көнлөгө
Мәрхүм-мәрхүмәләрҙең 51 көнлөгөн үткәреүҙә халҡыбыҙ араһында таралған йола ғына. Был йоланың бер өлөшө генә, динебеҙгә ҡарамай, үткәрмәһән гонаһ юҡ. Әлбиттә әреуахтарыбыҙ һәр саҡ беҙҙең доғаларға, саҙаҡаларға, изгелектәргә мохтаж. Шуға нәҡ шул көндә, шул ваҡытта, шул көнөн үткәреү кәрәк түгел. Теләгән көндә, хәлеңдән килә икән, мәжлес ойоштороп Ҡөръән аяттары уҡып, әжер-сауабын көткән әреуахтарға бағышларға була. Ә был 51 көн тураһында һеҙгә уҡырға мәғлүмәт булһын тип, бер аҙ яҙып үтәйем. Йәнә был хаҡта мәрхүм булған хөрмәтле мөфтиебеҙ Нурмөхәммәт хәҙрәт Ниғмәтуллиндең «Иман – күңел көҙгөһө» китабын асайыҡ. Ул яҙа:
— Мәрхүм булған мосолмандың 51 көнөн уҙғарырға кәрәкме ?
Сәлимә Миңлебаева. Баймаҡ районы. Читать далее →

Мәхәлләләр хәлдәре

Мәхәлләләр хәлдәре
– Бисмилләһир-рахмәнир-рахим. Әлхәмдүлилләһ, ошо ҡыш аҙағында Әбйәлил районының Рәсәй мосолмандарының Үҙәк диниә назаратында торған мәхәллә имамдарының йыйылышы булып, унда ошо яҙғы миҙгелгә мәсеттәрҙе төҙөкләндереү буйынса кәңәшмә уҙып, хәҙерге мәлдә шул эштәрҙе башҡарыу башланды. Үткән осорҙа мәсеттәрҙең эшмәкәрлеге һүлпәнәйеүенә әлеге коронавирус инфекцияһының таралауы сәбәп ине. Аллаһ Тәғәләнең һәр биргән һынауын тыныс ҡабул итеп, сабыр булып, киләсәккә өмөтһөҙ булмайыҡ. Аллаһ Тәғәлә: «Һәр ауырлыҡтаң һуң еңелек килә», тигән бит. ИншаАллаһ, Аллаһ насип иткәс, тормошобоҙ дауам итә, ахирәтендә онотмайыҡ.
Хөрмәтле йәмәғәт, Аллаһ йорто булған мәсеттәребеҙҙең эшмәкәрлеген көсәйтәйек. Мәсеттәрҙе бит йоҙаҡ эленеп торһон өсөн төҙөмәнек. Мәсеттәр – беҙгә насип иткән ҙур ниғмәт. Бөгөн был йорттарҙы төҙөүсе изге бәндәләребеҙгә Аллаһының рәхмәте булһын. Уларға өммәтебеҙгә файҙа иткән өсөн Аллаһы Тәғәлә әжер-сауаптарын яҙһын. Был хаҡта хәҙистә асыҡ әйтелгән: «Ҡош-ҡорт ояһы тиклем генә мәсет төҙөткән кешене лә Аллаһы Тәғәлә йәннәтле итер». Мәхәллә халҡының иман йортона йөрөүе, уны буш тотмауы, йома намаҙҙарына йыйылыуы – тағы ла бер ҙур изгелек. Мәсеттәребеҙ буш булмаһын. Мосолман кешеһе тәһәрәт алып, ғибәҙәт ниәте менән иман йортона юл алһа, был кешегә мәсеткә ингәнсе һәр аҙымы өсөн ҙур изгелек яҙылыр, гонаһ кәмер, тиелә хәҙистә. Ә имамдың төп эше – ул динде күтәреү һәм исламдың матурлығын халыҡҡа еткереү. Быны дин әһелдәре иң беренсе сиратта вәғәздәре, нәсихәттәре аша башҡара. Имамдар – кеше күңелен, рухын ҡайғыртыусылар. Шуға күрә улар халыҡ мәсеткә килмәй тип ҡул ҡаушырып ултырырға тейеш түгел. Ислам ул беҙҙең халыҡтың йәшәү рәүеше, әхләге һәм тәртибе. Дини ғөрөф-ғәҙәттәрҙе торғоҙоу ул дини йолаларҙы тәртипкә килтереү тип һанала. ИншаАллаһ, балаларыбыҙҙы йәйге каникул осорҙарында Ҡөръән Кәрим китабын уҡырға өйрәнеү курстарына саҡырырбыҙ.
Читать далее →

Хоҙай

Хоҙай
«Хоҙай» тип Аллаһ Тәғәләгә өндәшергә буламы? Был Хоҙай һүҙҙе телебеҙҙә киң таралған. Был турала шиғырҙарҙа ла, бәйеттәрҙә лә, мөнәжәттәрҙә лә, йырҙарҙа ла, үҙ-ара һөйләшкәндә лә, Аллаһҡа доға ҡылып, Унан һорағанда ла киң ҡулланабыҙ. Был турала элекке хөрмәтле мөфтиебеҙ Нурмөхәммәт хәҙрәт Ниғмәтуллиндең «Иман – күңел көҙгөһө» китабын ҡараштырып алайыҡ. Ул бына нимә тип яуап биргән.
Һорау — яуап
— Халҡыбыҙ телендә, милли матбуғат баҫмаларында “Хоҙай” тигән һүҙ йыш ҡулланыла. Белеүебеҙсә, Аллаһ Тәғәләнең 99 исеме бар, әммә ундайы юҡ. “Хоҙай” һүҙен ҡулланыу дөрөҫмө? Әкрәм Ҡәйепҡолов. Баймаҡ районы.
— Бисмилләһир-рахмәнир-рахим!
“Аллаһҡа гүзәл исемдәрен әйтеп доға ҡылығыҙ”, — тиелгән “Әл-Әғраф” сүрәһендә. Рахмән (мәрхәмәтле, шәфҡәтле), Мәлик (батша), Ҡотдос (изге), Сәләм (саф, тыныслыҡ һәм бәрәкәт биреүсе), Латиф (аңлаусы, ғәфү итеүсе), Ғәфүр (тәүбә иттереүсе)... Аллаһ Тәғәләнең 99 рәсми исеме билдәле. Уларҙың араһында Үҙе генә белгән йәшерен берәүһе лә бар. Ләкин, хөрмәтле ҡәрҙәштәр, исемдәр 99 менән генә тамамлана, тип әйтеү мөмкин түгел. Донъяла бихисап милләт вәкилдәре йәшәй, улар Аллаһ Тәғәләне үҙ телендә төрлөсә исемләй. Беҙҙәге “Хоҙай”тигән һүҙ ҙә — ошоға дәлил. Уны әйтеп доға ҡылғанда ниндәйҙер икенсе затҡа өндәшмәйбеҙ бит, ә фәҡәт Аллаһ Тәғәләгә мөрәжәғәт итәбеҙ. Башҡа төрлө милләттәрҙә үҙҙәренсә бүтән һүҙҙәр ҡулланылыуы ихтимал. “Ҡөрьән”дең тәржемәһендә күренеүенсә, бындай күренеш урыҫ телендә лә бар.
“Мин һеҙҙе төрлө ҡәүем итеп яраттым”, — тиелгән изге китапта. Тимәк, хөрмәтле ҡәрҙәштәр, Аллаһ Тәғәләне һәр халыҡ үҙ һүҙе менән төрлөсә бөйөкләй икән, был яҙыҡ түгел. Киреһенсә, был беҙҙең телебеҙҙен байлығын, киңлеген, тәрән тамырлы булыуын сағылдыра. Хатта ки Ғабдулла Туҡайҙың бер шиғырында: Читать далее →

Исем ҡушыу

Исем ҡушыу
Нисек исем ҡушырға? Ниндәй исем? Исемеңдең мәғәнәһе ниндәй? Нимә аңлата? Исемең есемеңә тура киләме? кеүек һорауҙар йыш исемгә бәйле мәсьәләләрҙә барлыҡҡа килә.
“Исем кешенең яҙмышына тәҫьир итә, яҙмышын билдәләй”, тигән ҡарашта бар. Ҡайһы бер халыҡ вәкилдәренең беҙ исеменә ҡарап милләтен билдәләй алабыҙ. Исем кешенең визит карточкаһы, шәхес таныҡлығы һымаҡ ул шәхестең ниндәй илдән, ниндәй милләт икәнен, хатта шулай уҡ беҙгә мосолманлығын да күрһәтеп тора. Әгәр әхләкле тәрбиәләнгән бала бәләкәйҙән үҙ исеменең мәғәнәһен белеп, яратып үҫһә, ул балала үҙенең милләтенә ҡарата ғорурлыҡ хисе уяна.
Аллаһ Тәғәлә рәхмәте менән нәҫелдәребеҙҙе дауам итер өсөн сабый тыуа. Әлхәмдүлилләһи, ата-әсәне ҡыуандырып Аллаһ уларға бүләген — бәпесте бирә. Аллаһ Тәғәлә һәр кем был донъяға үҙ ризығы менән, үҙ өлөшө һәм үҙ яҙмышы менән килә тигән. Бала тыуыу – яңы кешенең донъяға килеүе ғәиләлә, йәмғиәттә ҙур ваҡиға итеп ҡабул ителә, Бала нәҫел-нәсәптең ебен өҙмәй йәшәүҙе дауам итеүсе, ата-бабаларҙың рухын киләһе быуындарға тапшырыусы, ғәиләгә йән һәм йәм биреүсе һәм беҙҙең был донъяла йәшәүҙең төп мәғәнәһе икәнен халыҡтың күбеһе аңлай. Читать далее →

Бәхет асҡысы – тәүбә ҡылыуҙа

Бәхет асҡысы – тәүбә ҡылыуҙа
Тәүбә ҡылыу бер ҡасан да һуң түгел. Үлем түшәгендә ятҡан кешенең йәне боғаҙына килеп еткән миҙгелдәрҙә генә тәүбә ҡабул ителмәҫ. Бәлиғлыҡ йәшенә етеп, үҙ аҡылында булған һәр кеше тәүбәгә килергә мөмкин. Улай ғына ла түгел: Аллаһы Тәғәлә бәндәһенең тәүбә ҡылыуын һәр ваҡыт көтөп ала. Рухи үҫеш, нәфесеңде тәрбиәләү юлында тәүбә ҡылыу беренсе баҫҡыс булып тора. Бөйөк Раббыбыҙ күңелегеҙгә тәүбә-истиғфар ҡылыу теләген һалған икән — был Аллаһы Тәғәләнең һеҙҙе яратыуының бер билдәһе.
Ғәләмдәрҙең Раббыһы Ҡөръән-Кәримдә әйтә: «Хаҡтыр, Аллаһы Тәғәлә йыш тәүбә ҡылыусыларҙы һәм күңелдәрен сафландырыусыларҙы ярата». Йәғни Бөйөк Аллаһ истиғфар ҡылыусыларға, ҡылған гонаһтары өсөн үкенеүселәргә, сафланыусыларға Үҙенең хөрмәтен һәм мәрхәмәтен күрһәтә. Был аят тәфсирҙәрендә Аллаһы Тәғәләнең хата-кәмселектәре өсөн ғәфү һораусыларҙы һәм ғәфләттән арынырға тырышыусыларҙы яратыуы тураһында ла әйтелә.
Нимә һуң ул ғәфләт? Аллаһы Тәғәләнең Барлығын һәм Берлеген иҫкә төшөрмәй, онотолоп йәшәү. Ғәфләт бик күп гонаһтарға сәбәпсе булып тора. Сөнки яңылыш аҙымдарҙың күпселеге кеше үҙ-үҙен абайламаған, Аллаһы Тәғәләнең уны даими күҙәтеп торғанын иҫенән сығарған саҡта яһала. Шуға ла үрҙә күрһәтелгән аятта Раббыбыҙҙың оло гонаһтар өсөн дә, ҙур булмаған хаталары өсөн дә тәүбә ҡылыусыларҙы һәм ғәфләттән арынырға теләүселәрҙе яратыуы тураһында әйтелә. Читать далее →

Нимә ул ғиддәт?

Нимә ул ғиддәт?
«Ҡөрьән»дә: «Талаҡ ҡылынған (ирҙән айырылған) ҡатындар өс тапҡыр күреме килеү (ваҡытын) һаҡлап, бүтән иргә сыҡмай торорға тейеш», — тиелгән.
Ғиддәт — Аллаһ Тәғәлә билдәләгән ваҡыт. Был ваҡыт ҡатын-ҡыҙға ҡағыла. Ҡатын кеше ирҙән айырылһа, йәки ире вафат булһа, ғиддәт һаҡларға тейеш. Ана шул ғиддәте тулмаҫтан алда бүтән иргә сығырға тейеш түгел.
Ҡатын-кыҙҙың ғиддәте, һәр ҡайһыһының шәхси хәленә ҡарап, төрлөсә була.
Түлдән ҡалмаған (бала табырға һәләтле, күреме килеп торған) ҡатын-ҡыҙ өс тапҡыр күреме килгәс кенә бүтән иргә сығырға, бүтән ир менән мөхәббәт ғәмәле үтәргә (яҡынлыҡ ҡылыу) хаҡлы. Читать далее →