Күҙ тейеү һәм көнләшеү
Пәйғәмбәребеҙ Мөхәммәд ғәләйһис-сәләм: «Был ауыр сирҙәргә күҙ тейеү һәм көнсөллөк инә», — тигән.
Күҙ тейеү — ул кешенең нимәгәлер ғәжәпләнеп йәки яманлығы арҡаһында ҡараған күҙ ҡарашы. Был ҡараш күҙҙән бер нимәлер сығара, әйберҙе зарарлай һәм уға йоғонто яһай. Имам Абдул Ҡаййум был хаҡта былай тигән: ул быны атылған уҡтарға йәки күҙгә күренмәгән бәләкәй киҫәксәләргә оҡшатты, йәки, бөгөнгө көндә билдәле булған ҡорамал, мәҫәлән, пульт, баҫҡанда сигналдар ебәрә һәм икенсе осондағы әйбергә тәьҫир итә. Мәҫәлән, әгәр унда ҡоролмалар ҡуйылған булһа һәм һеҙ был пульттағы төймәгә баҫһағыҙ, был ҡоролма шул урында операция яһар ине. Шулай итеп, сигнал сыға һәм икенсе яҡтағы ҡоролмаға йоғонто яһай һәм ул операция башҡара, һәм бына был күҙҙән, был кешенең күҙ тәрәнлегенән сыҡҡан, күҙгә күренмәгән киҫәксәләр кешегә йәки улар йүнәлтелгән әйбергә йоғонто яһай. Читать далее
«Ҡан» романынан өҙөктәр
«Ҡан» романынан өҙөктәр
Мосолман ҡәрҙәштәр! Һеҙгә Дауыт Юлтыйҙың (1893—1938) «Ҡан» романының өҙөктәрен тәҡдим итәм. Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы Дауыт Юлтый империалистик һуғыш ваҡиғаларын, һалдат массаларының сәйәси аңы үҫеше сағылыш тапҡан “Ҡан” автобиографик романы беҙгә бәләкәй саҡтан уҡ таныш әҫәр.
Бөгөнгө көндәрҙә Урыҫияның бөйөклөгө, уның бер ҡасанда еңелмәгән һәм еңелмәҫ ил икәнен көнө-төнө теле-радио-интернет һәм матбуғат биттәрендә ҙур ауыҙҙар тарафынан маҡтала, маһайтыла һәм тарихтарҙы боҙоп шапыртыныла. Белеүебеҙсә, олатай-бабайҙарыбыҙ Николай икенсе батшаны, һәм уны яҡлаған хакимәтте туҙырып, халыҡ идарылығы йәмғиәтте ҡорҙо, ғәҙелеккә ҡоролған социализм төҙөргә тырышты, барыһыла халыҡ өсөн булһын тип, өмөтләнде. Читать далее
Ҡан баҙары
Ҡан баҙары
Тоҡтомалдан ергә төштө
Бер-бер артлы бомбалар,
Бер поезд булған һәләк һәм
Бер ауылда ҙур пожар.
Йөҙ вә мең саҡрым һуҙылған
Киң фронтта ҡан аға,
Йәнҡыярҙар унда асҡан
Ит вә ҡандан ҙур баҙар!
Ҙур пожар, ҡандан баҙар!.. Читать далее
Ислам и Советское государство (1944—1990)
Ислам и Советское государство (1944—1990)
Советская государственная политика по отношению к исламу и мусульманам была тесно связана с положением дел в стране. В 1917–1929 гг. большевистский режим в силу внутренних и внешних причин воспринимал отечественное «мусульманство» в целом более или менее терпимо. Исламские духовные учреждения, школы, их служители и преподаватели избежали тогда тех гонений, которые обрушились на Русскую православную церковь. Ситуация изменилась на рубеже 1920–1930-х гг., с наступлением эпохи так называемого «великого перелома». Жестоким репрессиям подверглись теперь все конфессии в СССР, в том числе ислам, его культовые учреждения и их служители. Мечети закрывались, система исламского образования была упразднена, мусульманские духовные лица в массовом порядке арестовывались. Большинство исламских конфессиональных правлений было закрыто; формально сохранилось лишь Духовное управление мусульман Внутренней России, Сибири и Казахстана (ЦДУМ) в Уфе, но его деятельность была практически заморожена. Читать далее
Ислам и Советское государство (1917—1936)
Ислам и Советское государство (1917—1936)
Секты
Последний вопрос, на котором я хочу остановиться, это вопрос о сектах.
В Исламе два основных направления — суннитское и шиитское. Что из себя представляет суннитское направление — вам известно. Главное отличие шиизма (государственная религия современной Персии) от суннизма заключается в том, что шииты не признают трех «праведных» суннитских халифов: Абубакра, Османа и Омара, возглавлявших мусульманскую общину после смерти Мухаммеда, — и утверждают, что по праву наследственности Али, зять Мухаммеда, должен был быть первым халифом, а его преемниками — сыновья его Хасан и Хусейн, убитые при последующих халифах, как и сам Али60. Память об убийстве Хасана и Хусейна строго чтится шиитами и ежегодно [отмечается. — Д. А.] в первый мусульманский месяц Мухаррам, когда проводится повсеместно обряд «Шахсей-Вахсей», когда шииты занимаются рубкой и самоистязанием. Читать далее
Ислам и ОГПУ
Ислам и ОГПУ
Ислам и Советское государство (По материалам Восточного отдела ОГПУ. 1926 год)
Журнал «Ислам маджалласы» («Исламский журнал») с подзаголовком «религиозный, моральный и философский журнал» начал выходить в 1923 г. под редакцией казыя Кашшафа Тарджемани. Риза Фахретдин в статье «Религиозный вопрос сегодня» призывал соединить Коран и хадисы с потребностями современности и вводить изменения в жизнь, сообразуясь с Кораном и Сунной, говорил о необходимости выполнения законов шариата. Причем Фахретдин прямо ссылался на правовую концепцию Абу Ханифы и его традицию сохранения порядка и уважения к режиму. Муфтий выступал за максимальное поддержание контактов, обмен информацией и взаимопомощь между всеми органами ЦДУМ: религиозным съездом, улемами, мутаваллиями, духовными и ответственными личностями. В заключение Фахретдин призывал к организации съезда для обсуждения изменившихся реалий и принятия решений. Читать далее
Урыҫ крәҫтиәндәре хаҡында
Урыҫ крәҫтиәндәре хаҡында
Максим Горькийҙың был шаҡ ҡатырғыс мәҡәләһе 1922 йылда Берлинда сыға. Уны Рәсәйҙә һуғышҡа тиклем дә, унан һуң да, үҙгәртеп ҡороу ваҡытында ла баҫтырып сығармағандар, ғөмүмән, бер ҡасан да. Ул урыҫ крәҫтиән массаһының варварлығын һәм артта ҡалыуын һүрәтләй, уҡыусыға был яуызлыҡты тик ғәҙәттән тыш хәл менән генә бөтөрөп була тип әйтә. Дауам итеп автор: «Муса тарафынан Мысыр ҡоллоғонан сығарылған йәһүдтәр кеүек, урыҫ ерҙәренән һәм ауылдарының ярым ҡырағай, аҡылһыҙ, ауыр кешеләре — юғарыла әйтелгән бөтә ҡурҡыныс кешеләр юҡҡа сығасаҡ, һәм уларҙы яңы ҡәбилә — грамоталы, аҡыллы, дәртле кешеләр алмаштырасаҡ». Читать далее
Ҡөръән транскрипцияһы
Ҡөръән транскрипцияһы
Әссәләмүғәләйкүм үә рәхмәтуллаһи үә бәракәтүһү. Хәҙрәт, минең шундай һорауым бар, мин айырыуса ошо айҙа Ҡөрьән уҡығаны өсөн бүләк (сауаб) алырға теләйем. Әммә мин әлегә Ҡөрьәнде ғәрәп телендә уҡый белмәйем, тик транскрипция буйынса ғына уҡыйым һәм күптән түгел бындай уҡыуҙы тыйыу тураһында уҡыным. Ҡөрьәнде транскрипция буйынса уҡыу тыйылғанмы, юҡмы икәнен аныҡ ҡына белергә теләйем?
Икенсе һорау: Ҡөръәнде транскрипция менән уҡып хәтем ҡылырға буламы?
Ҡөръәндең транскрипцияһын ҡулланыу һәм уны тыйыу тураһында фекерҙәр төрлө. Әгәр һеҙ яңыраҡ Ислам динен ҡабул итһәгеҙ, йәки яңыраҡ ҡына уның ҡушыуҙарын үтәй башлаһағыҙ, тәүге осорҙа Ҡөрьәнде транскрипция буйынса уҡырға мөмкин. Аллаһтан быны һеҙгә ғибәҙәт тип иҫәпләүен һорағыҙ. Читать далее
Яман күҙҙән таш...
Яман күҙҙән таш...
«Яман күҙҙән таш сатнай» һәм «яман һүҙҙән таш сатнай» тигән мәҡәлләләрҙән сығып күҙ тейеүҙән, ауыр һүҙҙәрҙән оригиналь, тәбиғи таштар һаҡлаймы? Ауыр, насар, боҙоҡ һүҙҙәребеҙҙә ҡайҙалыр насар энергия булып йыйыла бит. Һәм быны иҫбатлап, ике яҡ яурыныбыҙҙа ултырған фәрештәләр, һәр ҡылығыбыҙҙы яҙып, туплап бармаймы?
Тәбиғи таштар тураһында мәҡәләне Мәккә ҡалаһындағы Ҡара Таштан башлайыҡ. Ҡара Таш — диаметры 18-19 см булған ҡара, ялтыр һәм мөбәрәк яхонт, ул Ибраһим пәйғәмбәр ғәләйһиссәләм тарафынан Ҡәғбә төҙөгән ваҡытта уның мөйөшөнә тауафты ҡайҙан башларға кәрәклеген билдәләү өсөн ҡуйылған. Хаж ғибәҙәтенең төп шарттарынан береһе булып Ҡәғбә тирәләй әйләнеп сығыу, йәғни тауаф ҡылыу тора. Читать далее
Күҙеңде тый!
Күҙеңде тый!
ИншаАллаһ, Аллаһ Тәғәлә насип иткәс, Ҡояшыбыҙҙың салт нурын, матур яҙҙың йылы көндәрен дә, Раббыбыҙҙың мөғжизәһе менән терелгән тәбиғәтте: үҫемлек, урман ҡырҙарҙы, сикһеҙ тере йән эйәләрен: бөжәк-ҡорттарын, осар ҡоштары ҡайтып уларҙың тауыштарын, һандуғастарҙың һайрауын һәм башҡа ҡышҡы һалҡындан терелгән ғәләмгә бар нәмәнең шатланыуын үҙ күҙҙәребеҙ менән һоҡланырға һәм ишетергә тура килә.
Әммә, көҙгө һәм ҡышҡы миҙгелдәрҙә яланғас ҡалған тау-ҡыр, ағастар япраҡтар һәм үләндәр менән йәшелеккә күмелеп күңелдәребеҙҙә шатлыҡ хистәре уятһа, эргәләребеҙҙәге хөрмәт иткән һәм яратҡан ҡатын-ҡыҙҙарыбыҙ Ислам ҡанундарын белмәүе арҡаһында йылы көндәргә наҙланып өҫ-баш кейемдәрен алмаштырып, еңел кейемдә, хатта шәрә ҡала тиерлек.
Ислам динебеҙ, шәриғәтебеҙ ҡатын-ҡыҙҙарҙы тән өлөштәрен һәм ярым яланғас, шәрә йөрөүҙәрен тыя тип яу һалабыҙҙа ул, тик ни өсөн? Беҙ барыбыҙҙа беҙҙең йәмғиәттә әхләҡ-әҙәп ҡағиҙәләре юҡ, балалар өлкәндәрҙе хөрмәт итмәй, кешеләр боҙолдо һәм башҡаһы тип, уны хәл итеү сығанағын эҙләйбеҙ. Читать далее