Бәпембә

Бәпембә, салмабаш (русса: одуванчик лекарственный, латинса: Тaraxacum officinale Wigg) — күп йыллыҡ үлән үҫемлек. Апрель — июнь айҙарында һары сәскә ата, емеше май — июнь айҙарында өлгөрә. Бәпембә тау биттәрендә, ялан-аҡландарҙа, юл буйҙарында, ташландыҡ ерҙә үҫә. Республикабыҙҙа киң таралған үҫемлек.
Дауалау өсөн, нигеҙҙә, тамыры ҡулланыла. Япрағын да файҙаланып була. Бәпембә тамыры составында инулин, гликозид, алма кислотаһы, минераль тоҙҙар һ.б. биологик актив матдәләр бар. Бәпембә тамыры август — сентябрҙә йә апрель — май айҙарында ҡаҙып алына. Һалҡын һыуҙа йыуғандан һуң ҡоро урында һәм күләгәлә киптерелә. Бәпембә тамырынан әҙерләнгән төнәтмәне аппетит юғалғанда, бауыр һәм үт ҡыуығы шешкәндә, нервылар ҡаҡшағанда, подагра сире булғанда, бөйөрҙәр тарафынан бәүел бүленеүе насарайғанда, эс ҡатҡанда ҡулланырға кәңәш ителә.
Халыҡ медицинаһында имеҙгән әсәләргә һөттәре артһын өсөн дә бәпембә тамыры төнәтмәһен эсергә кәңәш ителә. Төнәтмәне әҙерләү: 1 аш ҡалағы киптереп ваҡланған тамырын 2 стакан ҡайнар һыуға һалып, өҫтө ябыҡ килеш йылы урында 30-40 минут тоторға кәрәк. Төнәтмәне көнөнә өс тапҡыр, ашар алдынан 20-30 минут элек, 2-3 аш ҡалағы эсергә тәҡдим ителә. Читать далее →

Үҙ-үҙеңде хисаплау

Бөгөнгө көндә мосолмандар Аллаһ Рәсүле (ﷺ) сөннәтенең бихисап төрҙәрен юғалтты. Уларҙың береһе хаҡында беҙ бөгөн һеҙҙең менән һөйләшәсәкбеҙ. Ул – үҙ-үҙеңде хисаплау. Ғәрәп телендә быны бер һүҙ менән «мурааҡабә» тиҙәр, йәғни үҙ-үҙеңде контролдә тотоу. Хаҡ хәлифә Ғүмәр шулай тип әйткән: «Һеҙҙе хисапҡа дусар иткәнсе, үҙ-үҙегеҙҙе хисаплағыҙ». Ҡыҙғанысҡа күрә, исламдың бына ошо өлөшө күп мосолмандар тарафынан онотолған. Күптәребеҙ үҙ-үҙенән хисап талап итәме икән? «Бөгөн нимәләр эшләнең? Ай дауамында нимәләр менән мәшғүл инең? Уҙған йылың нисек үтте?» һ.б. Әммә күптәр гонаһтарын барламай шул, иҫләп, улар өсөн ғәфү үтенмәй һәм онотолған гонаһтар йыйыла бара... Читать далее →

Исра һәм миғраж

Исра һәм миғраж
Исра — рәсүлуллаһтың бер кис Мәккәлә мәсет Харамдан Бәйтул Мөҡәддәскә барып ҡайтыуынан ғибәрәттер. Миғраж иһә, шул кис күккә ашып, рухани ғәләм менән танышыуынан ғибәрәттер. Исра Ҡөрьәндә зекер ителәлер. Исра сүрәһе, 1- се аят:

سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ
«Үҙенең ҡоло Мөхәммәд ғәләйһиссәләмде бер кистә Мәккә шәһәрендәге мәсет Харамдан Ҡотдус шәһәрендәге мәсет Әҡсаға йөрөтөп ҡайтарыусы Аллаһ һәр кәмселектән пак тип белегеҙ! Ул Ҡотдус шәһәренең тирәһен бәрәкәтле ҡылдыҡ, Мөхәммәд пәйғәмбәрҙе шулай ҡөҙрәтебеҙ менән йөрөттөк, ғәжәп ғәләмәттәребеҙҙе күрһәтмәҫ өсөн, әлбиттә, Аллаһ — ишетеүсе үә күреүселер». Читать далее →

Миғраж кисәһе

Аллаһтың бүләге (Миғраж кисәһе)
Рәжәб айының аҙағында Миғраж кисәһе тигән көн бар. Ниндәй көн һуң ул, ни өсөн уны билдәләп үтәбеҙ, ни өсөн беҙ уны байрам тип һанайбыҙ?
Пәйғәмбәребеҙ Мөхәммәд ﷺ, үҙенә пәйғәмбәрлек иңгәндән һуң, ун йыл кешеләрҙе иманға өндәне. Кешеләрҙе Аллаһ Тәғәләнең барлығына, берлегенә, йәннәт, йәһәннәмдең барлығына ышанырға өндәй. Изгелек ҡылырға кәрәген өйрәтте, әммә иманға килеүселәр, иман килтереүселәр ысынында бик әҙ ине. Шуның өҫтәүенә пәйғәмбәрлектең 10-сы йылында Пәйғәмбәрҙе тәрбиәләп үҫтергән, уға терәк булған ағаһы Әбү Талиб үлеп китә. Уға таяныс, терәк булған ҡатыны Хәҙисә раҙыйаллаһу ғәнһү вафат була. Шуға күрә пәйғәмбәрлектең унынсы йылын ҡайғы йылы тиҙәр, һәм шунан һуң да Пәйғәмбәребеҙгә бик күп ауырлыҡтар күрергә тура килә. Расүлулла Мәккә шәһәрендәге кешеләрҙе иманға өндәй-өндәй һөҙөмтәһен күрмәгәс, кешеләрҙе дингә өндәр өсөн Зәйед бин Харис менән был ҡаланан йыраҡтараҡ булған Таиф шәһәренә бара. Унда ла бик насар ҡаршылайҙар, таштар менән бәргеләп, ҡыуып ебәрәләр. Пәйғәмбәрҙең аяҡтары ярылып, ҡанап бөтә. Һәм был шәһәрҙән сыҡҡас Пәйғәмбәребеҙ доға ҡыла: «Йә, Раббым, — ти, — мин үҙемдең көсһөҙлөгөмдән, ғәзизлегемдән Һиңә һыйынам. Йә, Раббым, миңә золомлоҡ, әшәке һүҙ һалған кешеләрҙең зарарынан Һиңә һыйынам. Йә, Раббым, миңә дөрөҫ юлдарҙы күрһәт. Әллә мин өндәгән хаҡ дин дөрөҫ түгелме? Әллә минең берәр ғәйебем бармы?» — тип Аллаһ Тәғәләнән һорай. Читать далее →

Харам мал

Харам мал — ағыу менән бер

Пәйғәмбәребеҙ Мөхәммәд Мостафа салаллаһу ғәләйһиссәләмдең бер хәҙисе бар: «Әгәр тәндәрегеҙҙе хәрәм ризыҡ менән туҡландырһағыҙ, ҡиәмәт көнөндә ошо тәндәрегеҙ тамуҡ утына утын булыр, — тине. — Яғыулыҡ булыр», — тине.
Пәйғәмбәребеҙ: әгәр балаларығыҙҙың тәндәрен хәрәм ризыҡ менән ризыҡландырһағыҙ, үҫеп еткәс, көстәре һеҙгә ҡаршы боролор, тине. Ҡарауыл өйөндә бер ир кеше маҡтанып ултырған: «Минең малай таҙа икән», — тип. «Ҡайҙан белдең?» — тигәс, «Кисә һуғып йыҡҡан ине көскә торҙом», тип әйткән, имеш.
Балаларыбыҙҙы хәрәм ризыҡ менән туҡландырһаҡ, ҡартаймыш көнөбөҙҙә шулай итеп «маҡтанаһы» була. Аллаһ һаҡлаһын. Был осраҡта беҙ йылмаябыҙ икән, — был күҙ йәше аша йылмайыу. Һәм бына Аллаһ Тәғәләнең Ҡөръәндә асыҡ хикәйәт иткән хәрәм нәмәләр: сусҡа ите, мал ҡаны, үләкһә, араҡы. Хәләл булған мал-тыуар ҙа, «Бисмилләәһи, Аллааһү әкбәр», тип һуйылмаһа, был да ашарға харам дәрәжәһендә йөрөй, һәм бына ошо күҙлектән сығып, беҙ үҙебеҙҙең ризығыбыҙҙы ҡайғыртырға тейешбеҙ. Читать далее →

Ҡөръән бағышлау

Ҡөръән ашы мәжлесендә Ҡөръән уҡығандан һуң бағышлау
Аллааһүммәр-зүҡнәә ғишән биләә бәләә ин диинән билә һәүәә ин үә ғәмәлән биләә рийәә ин үә ғәфүән биләә ғәҙәәбин үә мәғфиратән биләә ғитәәбин үә джәннәтән биләә хисәәбин үә ру йәтән биләә хиджәәб. Аллааһүммә түб ғәләйнәә ҡабләл-мәүти үәрхәмнәә ғиндәл-мәүти үә ләә түғәҙҙибнәә бәғдәл-мәүти үә һәүүин ғәләйнәә сәкәраатәл-мәүти бирахмәтикә йәә әрхәмәр- раахимиин. Читать далее →

Саҙаҡа

Саҙаҡа биреүҙә ун төрлө изгелек барҙыр. Бишеһе донъяла, бишеһе әхирәттә булыр.

Донъяла булған бише:
беренсеһе: саҙаҡа малды пак(таҙа) итер;
икенсеһе: кешене гонаһтан пак итер;
өсөнсөһө: саҙаҡа бәләләрҙе һәм ауырыуҙарҙы ҡыуыр;
дүртенсе: саҙаҡа биреү менән бер мосолмандың күңелен шатландырһа, ғәмәлдәренең артығырағы булыр. Был саҙаҡа мосолмандарҙың күңеленә шатлыҡ һалалыр,
бишенсеһе: саҙаҡа бирелгән мал бәрәкәтле булыр, саҙаҡа биргән кешенең ризығы киң булыр. Читать далее →

Әжәлең еткәнсе...үтәргә ашыҡ (саҙаҡа)

Әжәлең еткәнсе...үтәргә ашыҡ

Һуңғы ваҡыттарҙа Ҡөръән мәжлестәрендә бер-беренә өләшә торған саҙаҡалар тураһында күп һорауҙар бирәләр. Шуның өсөн был вәғәҙемдә күберәк ошо мәсьәләләргә туҡталмаҡсы булам. Аллаһ Тәғәлә хәйерле тел асҡыстары биреп, күркәм вәғәҙдәр һөйләргә насип итһә ине. Тыңлаусыларға ла, һөйләүсегә лә, ошо вәғәҙдәр менән вәғәзләнеп, изге ғәмәлдәрҙе күберәк ҡылырға насип итһә ине.
Иң беренсе: нимә ул саҙаҡа? Саҙаҡа ул — ғәрәп телендә изгелек, яҡшылыҡ, ғәҙеллек, дөрөҫлөк, тигән һүҙ. Беҙҙең аңлауыбыҙса, саҙаҡа ул — әҙәм балаһының үҙенә иң ҡәҙерле булған әйберенән Аллаһ Тәғәлә ризалығы өсөн өлөш сығарыу. Бына ошо нәмә саҙаҡа тип атала. Саҙаҡа күп төрлө: фарызы, вәжибе бар, сөннәте, мөстәхәбе, харамы, мәкруһ бар. Аллаһ Раббыбыҙ намаҙҙы фарыз итте. Намаҙ — беҙҙең өҫтөбөҙҙә торған иң ҙур бурыс. Был да беҙҙең Аллаһ Тәғәлә ҡаршыһында саҙаҡабыҙ булып тора, сөнки Ҡөръәни Кәримдә Аллаһ Раббыбыҙ «Ғимран» сүрәһендә (134-се аят) әйтә: Читать далее →

Ғалимдар мираҫынан сәхифәләр

Ғалимдар мираҫынан сәхифәләр.

Хәҙистәр, хәҙистәргә шәрехтәр.
"Көндәрҙән бер көндө мосолмандарҙан берәү бөтә ҡаралты-ҡуралары менән бер утар һатып ала һәм хужалыҡ эштәре менән йөрөгәндә бер көршәк алтын таба.
- Хазина таптым, алтыныңды барып ал, мин һинән алтын түгел, утар һатып алдым, — тип өй хужаһына китә.
Тегенеһе алтынды алмай. Читать далее →

Мәйет оҙатыу үә күмеү сауабтары

Мәйет йынаҙа намаҙы уҡыла торған ергә ҡуйылғас башҡа кешеләрҙе тәһәрәт алығыҙ тип көтөп тороу дөрөҫ булмаҫ. Бик үк булмаһа, тәйәммүм алһындар. Намаҙҙа имам булырға башҡа кешенән мөфтий, йә иһә ҡазый, мөхтәсиб һәйбәтерәк. Әгәр улары булмаһа мәхәллә имамы уҡыуы хуп. Шулай уҡ мәйеттең туғандары ла уҡый ала. Әгәр мәрхүм васыят итһә, минең йынаҙамды фәлән кеше уҡыһың тиһә, был дөрөҫ.
«Шүрғәтүл-исләм» китабында шундай мәғлүмәт килтерелә: Ислам сөннәте – йыназа намаҙын уҡыған кеше мәйеттең сауабыннан мәхрүм булмай, сөнки хәҙистәрҙән килә, йынаҙа намаҙҙын уҡыусыға сауаб бер ҡыйрат һәм күмгәндең сауабы ике ҡыйрат. «Ҡыйрат» тип ҙур бер тауға әйтәләр. Хәҙрәти Ғәли раҙийәллаһү ғәнһү Рәсүлүлла ғәләйһиссәләмдән риүәйәт итә: Әгәр бер мөьмин ир йәиһә мөиьминә ҡатын үлгәнен ишетһәләр, уны күмеүҙә ғәнимәт, йәғни ҙур табыш тип бел, сөнки мөьминдәрҙән бер мәйет булһа, Хаҡ Тәғәлә Джәбрәил фәрештәгә әмер итәр, ер йөҙөнә тарат: Аллаһ Тәғәлә ул кешегә рәхмәт итһен, был ҡолдың йә иһә был ҡол ҡатындың йынаҙа намаҙында булһа, ул кеше өйөнә гонаһлары ярлыҡанған хәлдә ҡайта. Шулай уҡ мәйеттең йынаҙаһына ҡатнашырға барған һәр аҙымына ун ике мәртәбә хаж һәм ун ике мәртәбә ғөмрә (кесе хаж) сауабын яҙа, йынаҙа намаҙындағы дүрт тәҡбир өсөн һәр тәҡбиргә ун ике мең шәһит сауабы бирелә, йәнә тән-ағзаларындағы булған һәр төк һанынса бер ҡол азат ителгән кеүек һәм намаҙҙа уҡыған доғаның һәр бер хәрефенә бер пәйғәмбәр сауабы һәм бер йыллыҡ ураҙа сауабы бирә. Йәнә күктәр һәм ерҙәр фәрештәләре уның өсөн истиғфар ҡылалар. Ғәреш алдында бер фәрештә ҡысҡырып: «Әй Аллаһының ҡолы, ғәмәлең ҡабул булды, тырыш, бер уның кеүек ғәмәл ҡылһаң, тәхҡыйҡ, һинең гонаһларың ярлыҡанды», — тип әйтер. Читать далее →