Амин, әллә әминме?

Ғәрәптәр күберәк “ә” менән һөйләшә. “А” өнө көсөргәнеп (ҡаты) әйткәндә килеп сыға. Мәҫәлән беҙҙең телдә ҡаты “с” өнөнән “сабый”, йәки ҡаты “д” “Дамир” һымаҡтыр әйтелгәндән ҡатыраҡ әйтелә, ирендәр “о” тип әйткәндәге һымаҡ бер аҙ түңәрәкләнеп алға сыға. Шуға беҙгә “әмин” тип һөйләшеү хәйерлерәктер. Башҡортса әмин тигәндән ҡатыраҡ «ә» «а» — ға яҡыныраҡ ҡатылыҡта әйтелә.
Ә инде был әминдең мәғәнәһенә тәржемәһе ошолайыраҡ: «Әмин» һүҙе «Аллаһым, ҡабул ит», «Шулай булһын», «Өмөттәребеҙҙе юҡҡа сығарма» кеүек мәғәнәләргә тура килә.
“Әмин” һүҙҙең ҡуланыуға килгәндә хәҙис-шәрифтәрҙә нимә тип әйтелә һуң.
Әбү Һөрәйрәнең риүәйәтенә ҡарағанда, Рәсүл Әкрәм былай тип әйткән: «Имам намаҙҙа «Фатиха»нан һуң «Әмииин» тигәс, һеҙ ҙә «Әмин» тиегеҙ. Сөнки кем быны фәрештәләр менән бер үк ваҡытта әйтә ала, шуның эшләгән бөтөн гонаһлары ғәфү ҡылынасаҡ». — тигән.

Читать далее →

Хаҡ динем (аҙағы)

Беҙҙең Бәйғәмбәребеҙ тураһында башланғыс ғилем һорау һәм яуаптарҙа

Беҙҙең һөйөклө Бәйғәмбәребеҙҙең (саллаллаһу ғәләйһи үә сәлләм) исеме нисек?
Бәйғәмбәр Мөхәммәд Мостафа (саллаллаһу ғәләйһи үә сәлләм).
Һин ниндәй ҡәүемдән?
Мин Мөхәммәд Бәйғәмбәр (саллаллаһу ғәләйһи үә сәлләм) ҡәүеменән.
Уның атаһы һәм әсәһенең исемдәре нисек?
Атаһының исеме — Ғабдуллаһ, әсәһенең исеме — Әминә.
Уның һөт анаһының һәм имсәктәш һеңлеһенең исеме нисек?
Һөт анаһы — Хәлимә, ә имсәктәш һеңлеһен Шейма тип атайҙар.
Уның олатаһының исеме нисек?
Олатаһы Ғабдул-Мотталиб исемле.
Уның атаһының энеһен нисек атайҙар?
Уның атаһының энеһен Әбү Талип тип атайҙар. Читать далее →

Хаҡ динем (дауамы)

Башы ошо биттә: //nazir1965.com/din/xa%D2%A1-dinem-bashy.html#more-5209

Аллаһтың сыфаттары
А — Заты Сыфаттары, Б — Субути Сыфаттары
А — Заты Сыфаттары (тик Уға ғына хас): Улар алты.
1 — Әл-Вүджүд: Барлығын белдерә. Аллаһ Тәғәлә һәр ваҡытта бар, һәм Уның Ихтыяры бөтә ерҙә лә бар.
2 — Әл-Ҡыдам: Башланғысһыҙ икәнен белдерә. Аллаһ Тәғәләнең булыуының башы юҡ. Ул һәр ваҡытта ла булған. Ул тыумаған да, тыуҙырылмаған да. Читать далее →

Хаҡ динем (башы)

Хаҡ динемдә беренсе аҙымдарым. Әңгәмә һәм хикәйәттәр аша. Мөршиҙә Уйсал.

Аллаһҡа ышаныу

Беҙҙең тирә-яғыбыҙҙа булған бөтә тере һәм йәнһеҙ нәмәләрҙе кем барлыҡҡа килтергән?
Был донъялағы бөтә нәмәләрҙең: ер-һыу, йылға, тау, урмандарҙың, кеше, хайуан, ҡош, бөжәктәрҙең, Ҡояш, Ай, йондоҙҙарҙың барлыҡҡа килтереүсеһе — Аллаһ Тәғәлә.
Әлегә һеҙ бәләкәйһегеҙ. Әммә оҙаҡламай үҫеп етерһегеҙ. Ҙурайып бәлиғ булырһығыҙ. Һеҙ, әлбиттә, белеп тораһығыҙ, донъяла бөтәһе лә хәрәкәт итә һәм үҙгәрә, һәм бөтәһе лә үҙ юлынан бара. Бөтәһе лә ҡәтғи һәм тәртипкә һалынған система менән башҡарыла.
Быларҙың бөтәһенең дә хужаһы бар. Ул Аллаһ Тәғәлә. Ул — ҡар һәм ямғыр яуҙырыусы, Ул — үле ерҙе терелтеүсе, Ул — ялан һәм урмандарҙы йәшелләндереүсе, Ул — аҡ һөт биреүсе һыйырҙы йәшел үлән менән туйындырыусы, Ул берәүҙәре — диңгеҙҙә, икенселәре — күктә, һәм күпселеге — ерҙә тереклек итеүселәргә йәшәү биреүсе. Читать далее →

Балалар өсөн 40 хәҙис

Балалар өсөн 40 хәҙис хикәйәттәре

Ҡоштар
Бер ҡош аулаусы инеш яры буйына үҙенең ауын ҡора. Аҙыҡҡа алданып, бер өйөр ҡош ауға эләгә. Аусы үҙенең ауы эргәһенә яҡынлауы була, ҡоштар ауы-ние менән бергә шаулап осоп та китә. Ғәжәпкә ҡалған аусы ҡоштар осҡан яҡҡа йүнәлә.
Ҡош аулаусының ҡаршыһына бер кеше осрай һәм унан ҡайҙа юл тотоуы тураһында һорай. Аусы осоп барған ҡоштарға күрһәтә һәм үҙенең уларҙы эҙәрлекләүе тураһында әйтә. Кеше көлә һәм: "Аллаһ хаҡына аҡылыңа кил. Һин ысынлап та күктә осҡан ҡоштарҙы тотормон тип уйлайһыңмы?” — ти. "Әлбиттә, — ти аусы. — Ауға бер генә ҡош эләкһә, мин уны тота алмаҫ инем. Ә быларҙы тотасаҡмын”. Читать далее →

Тәкәббәрлек хаҡында

Ҡәҙерле йәмәғәт! Тәкәбберлек сифаты мосолманға хас булған нәмә түгел. Аллаһ тарафынан яратылған ҡол, мохтаж, фәҡир булыуын аңлаған кеше үҙенең урынын яҡшы белер һәм тәкәбберләнмәҫ. Ысынлап та, кем беҙ Аллаһ Тәғәләһеҙ?! Кеше шул тиклем көсһөҙ һәм мохтаж! Ниндәйҙер тараҡан бер метр бейеклектән осоп төшһә, уға бер нәмә лә булмай, ә кеше бер метр бейеклектән йығылып шундуҡ имгәнә ала. Ҡайһы бер гөбөргәйелдәр 180 йыл йәшәһә, кеше 80 йәшендә үлмәһә лә ҡартласҡа әйләнә.
Әхнәф ибн Ҡайс исемле ғалим шундай ҡыҙыҡ һүҙ әйткән: «Әҙәм балаһына аптырарлыҡ: бәүел сыҡҡан юлдан ике тапҡыр сыҡҡан, ә үҙе тәкәбберләнә!». Аллаһтың изге ҡоло Лоҡман улын шулай тәрбиәләгән: «Һәм кешеләр алдында сырайыңды һытма, һәм Ер йөҙөндә маһайып йөрөмә. Ысынлап та, һәр тәкәбберҙе, маҡтансыҡты Аллаһ яратмай!». («Лоҡман» сүрәһе. 31:18). Читать далее →

Тәкәббәрлек

Хөрмәтле йәмәғәт Аллаһтың әмерҙәрен үтәү һәм Уның тыйыуҙарынан тыйылыу өсөн кеше үҙенең йөрәгендә булған тәкәбберлекте еңергә тейеш. Күп кешеләр Аллаһ Тәғәләнең барлығына һәм берлегенә ышана, ләкин быны ҡабул итеп танырға көстәре етмәй, сөнки Аллаһҡа буйһонорға уларҙың күңелендәге тәкәбберлек ҡамаусалай...

Юҡҡа ғына Ҡөрьәндә шулай тиелмәгән бит: «Юҡ һәм юҡ! Кеше, ысынлай та, шаша. Сөнки үҙен бойондороҡһоҙ тин уйлай». («Уҡмашҡан ҡан» сүрәһе. 6 — 8). Ә Аллаһ тәкәбберләнгән кешеләрҙе яратмай: «Ысынлап та, Ул тәкәбберҙәрҙе яратмай!». («Бал ҡорто» сүрәһе. 23). Хәҙерге заманда күп кенә кешеләр үҙҙәрең әллә кемгә ҡуйып, намаҙҙан — хатта гөмүмән диндән! — баш тарта. Бәлки улар Ҡөрьәндә һөйләнгән бер ваҡиға тураһында белмәйҙәрҙер: АллаҺ Тәғәлә беҙгә хәбәр итеүенсә, ҡасандыр Шайтан да үҙенең тәкәбберләнеүе арҡаһында иманын да, әхирәтен дә юғалтты, уҙ ҡулдары менән емерҙе... Читать далее →

Тәкәбберләнеү, эреләнеү, ғорурланыу

Аллаһы Тәғәлә әйтә:

“Шунан һуң Беҙ уға (Нух пәйғәмбәргә) уахи ҡылдыҡ:
— Күҙәтеүебеҙ аҫтында, ҡушҡаныбыҙға кәмә яһа. Әмеребеҙ килеп, ҡайнап, һыуҙар арта башлағас, һәр енестән берәй пар йәнлеләр ал; үҙҙәренә хөкөм сығарылғаңдарҙан тыш, ғаиләңде ал. Золом итеп (көфөрлөккә төшөүселәр) өсөн Миңә ялбарма. Уларҙың барыһы ла батып үләсәк. (Мөьминүн, 27).
‘ 'Шик юҡ — Аллаһ уларҙың нимәне йәшергәнен һәм нимәне асыҡ эшләгәнен белә. Ысынлап та ул тәкәбберҙәрҙе яратмай!” ( Нәхел, 23).
“Үҙҙәренә муллыҡ һәм күп улдар биргәс, улар: (Аллаһ) беҙгә яҡшылыҡ эшләргә ашҡынып тора икән, тип уйлайҙар, ахыры. Юҡ шул! Улар эштең асылын аңлап бөтөрмәй” (Мөьминүн, 55- 56).
Аллаһ илсеһе (саллаллаһу ғәләйһи үә сәлләм) әйткән: “Бер кеше, үҙе менән һоҡланып, кейеменә маҡтанып китеп барған. Аллаһ бының өсөн ергә уны йоторға бойорған һәм уның унда батыуы Ҡиәмәт көнөнә тиклем дауам итәсәк”,
“Залим һәм тәкәббер кешене Ҡиәмәт көнөндә ваҡ ҡына ҡырмыҫҡа рәүешендә ҡубарырҙар һәм кешеләр уларҙы тапаясаҡ”. Читать далее →

Ғөсөл тәртибе

Ғөсөл — ауыҙ-танау менән бергә бөтөн тәнде йыуыу. Енси яҡынлыҡ ҡылғас, йоҡлаған ваҡытта төш күреү сәбәпле ир-егеттә поллюция булғанда, ҡатын-ҡыҙҙың күрем һәм нифас хәлдәре тамамланғас ғөсөл ҡойоноу мотлаҡ.
Ғөсөлдөң фарыздары
Ғөсөлдөң фарыздары өсәү:
1 Һыу менән ауыҙҙы сайҡау.
2. Һыу менән танауҙы сайҡау.
3. Һыу менән бөтөн тәнде йыуыу.
Ғөсөлдөң сөннәтәре
1. Ниәт ҡылыу.
2. «Бисмилләһ» әйтеү.
3. Тәүҙә ғәүрәт ерҙәрен йыуыу.
4. Иң элек башҡа, унан һуң уң һәм һул ҡулбаштарға өсәр тапҡыр һыу ҡойоп, һәр ҡойоуҙа тәнде ышҡыу.
5. Ғәүрәт ерҙәрен ябыҡ тотоу. Читать далее →

Башҡорттар

Башҡорттар тураһында... тарихи-географик белешмә
"... Башҡорттар менән осрашҡан ваҡытта уларҙың айыҡ аҡылы ғына тугел, ә уйлап табыу һәләтенә маһир икәне асыҡ күренә. Гөмүмән, уларҙың аҡылы зирәк һәм отҡор булыуы менән айырылып тора, был сифаттар башҡорттарҙың холҡонда ла ярылып ята; механик ғәҙәт кенә түгел, ә төрлө алымдар талап иткән һәм шәхси хыялдарға урын булған шөғөлдәргә тартылыуҙары ла шуның менән аңлатылалыр. Ер һөрөп, бер төрлө генә эш менән булышыу уның күңеленә ятып бөтмәй — был хәрәкәтсән холоҡтоң үҙенсәлеге.
... Башҡорттоң аҡыл ҡеүәһе тураһында һүҙ йөрөтөүе ауыр, сөнки уларҙың шөғөлдәре был сифаттарға тулыһынса асылырға мөмкинлек бирмәй; шулай ҙа уларға тәбиғәттән тапҡырлыҡ, тиҙ отоп алыусанлыҡ бирелеүен инҡар итеп булмай. Был сифаттар башҡорттоң килеп тыуған хәлдән һәм кәртәләрҙән сыға белеүендә, үҙҙәренә оҡшаған эште башҡарыуында күренә..."
(Живописная Россия; Отечество наше в его земельном, историческом, племенном, экономическом и бытовом значении. — Т. 8. Среднее Поволжье и Приуралъский край. — Ч.2. Приуральский край. — С Пб.; М., 1901.)

Читать далее →