Аҡ май
   Борон-борондан беҙҙең ата-бабаларыбыҙ  һыйыр һөтөнән һәр төрлө ризыҡ эшләргә бик оҫта булған. Ҡаймаҡ, ҡатыҡ, ҡорот, эремсек, майҙың әллә нисәмә төрөн яһап ашағандар. Күп ысулдар, ваҡыт үтә килә, онотолоп та бөткәндер инде. “Башҡортостан ҡыҙы” яңы конкурс иғлан итеп, яҡшы эшләй. Йәштәргә беҙҙең өгөт-нәсихәт, беҙҙең оҫталыҡ серҙәре бик кәрәк.
   Әле мин һеҙгә беҙҙең яҡтарҙа бешкән аҡ май тураһында һөйләргә теләйем. Майҙың төҫө ҡаймаҡтың ниндәй һөттән айыртылыуына бәйле. Мәҫәлән, яҙ айҙарында, тәүге йәшел үләндән ауыҙ иткәндән һуң тартылған ҡаймаҡтың майы ыуыҙ һары төҫтә була. Ә инде көҙ көнө ҡаймаҡ майы ҡуйы һары төҫтә. Ә ҡышын бесән генә ашап торған һыйыр һөтөнән сыҡҡан майҙың төҫө аҡһыл була. Әммә саф ҡаймаҡтан ғына бешкән бөтә был майҙарҙан айырмалы рәүештә борондан күп ерҙә аҡ май ҙа бешәләр. Ул башҡа майҙарҙан еңелерәк үҙләштерелеүе һәм үтә ете булмауы менән отошлораҡ. Өҫтәүенә аҡ май ҡәҙимге ысул менән бешкән майға ҡарағанда күберәк күләмдә сыға.
   Мин үҙем аҡ майҙы ошолай итеп әҙерләйем. Айыртылған һөттө бешерергә ҡуям. Ҡайнап сыҡҡас, бармаҡ бешер-бешмәҫ эҫелеккә ҡәҙәре һыуытам. Бер биҙрәләй һөткә бер стакан ойотҡан һалып, яҡшылап болғатып, 3-4 сәғәткә өҫтөн ябып ултыртып торам. Ошо йылымыс ойотҡанға йәнә лә 2-3 литр ҡатыҡ һалаһың да тағы ла яҡшылап болғатаһың. Аҡ май бешеү өсөн махсус күнәсек була. Шул күнәсеккә 1-2 литр самаһы ҡаймаҡ һалып, өҫтөнә баяғы йылы ҡатыҡты ҡойоп, икеһен бергә бер сәғәт тирәһе яҡшылап туҡыйһың. Һыуы һәм майы айырылып сыға башлай. Айран өҫтөнә ҡалҡып сыҡҡан май төйөндәрен, бер-береһенә йәбешә башлағас та, һөҙгөс менән һөҙөп ала бараһың. Ошо майҙы бергә ҡушып йомарлайһың да табынға бирәһең. Был аҡ майға ҡатыҡтың әскелтем тәме һеңә, айраны ла әскелтем генә, туҡлыҡлы була. Майы ла телеңде йоторлоҡ. Күнәсектең ауыҙын аҡ сепрәк менән ябып бешергә кәрәк. Күнәсек ағастан эшләнгәс, майға ят тәм һеңмәй. Әгәр ҙә бындай күнәсекте таба алмаһағыҙ, эмалле ҙур биҙрәлә ярай.
   Ҡатыҡтағы туҡлыҡлы матдәләр ҙә майға күсә, шуға был май балалар өсөн бигерәк тә файҙалы.
                         “Хазиналы табын конкурсы”: Таңһылыу Сабирйән ҡыҙы Намаҙбаева. Әбйәлил районы, Таҡһыр ауылы.

                               Бишбармаҡ
   Миңә 77 йәш. Ҡулдар бик тыңлашмай. Шулай ҙа хәлемдән килгәнсә үҙем белгән ризыҡтарҙы бешерергә яратам. Балалар, ялға киләбеҙ, тиһәләр ҙә. бик ҡыуанып бешеренәм. Һағынып көтөп алам үҙҙәрен. Улар бигерәк тә мин бешергән бишбармаҡты яратып ашай.
   Бишбармаҡ өсөн урта йәштәрҙәге йылҡы итен алам. Аш итеп бешерергә һалам. Ит бешкәнсе ҡамыр әҙерләйем. Һалмаға әҙерләнгән ҡамыр инде. Йомортҡа, аҙ ғына һыу, тоҙ ҡушып баҫыла. Шул ҡамырҙы йәйеп, аҙыраҡ көтөп торам да, кибә биргәс, шаҡмаҡлап, бик эре итмәй генә киҫәм. Бешкән итте һурпанан алып, шаҡмаҡлап турайым. Һурпа өҫтөндәге һөҙлөктө һөҙөп алам да уға дүңгәләкләп киҫелгән һуғанды һалып, бер аҙ ҡайнатам. Шунан һуң иттең өҫтөнә бер аҙ һурпа өҫтәп, йылытып алам. (һурпаһын күп һалмағыҙ). Икенсе һауытта һурпаға әлеге һалманы һалып бешереп алам. Аҙаҡ һалманы ит һөҙгөс менән һөҙөп алып, йылы ит өҫтөнә һалам һәм һуғанлы тоҙлоҡто ҡоям. Бына шунан һуң табынға бирергә була. Бик тә тәмле, туҡлыҡлы ризыҡ ул бишбармаҡ.
                                                                    “Хазиналы табын конкурсы”: Зөбәйҙә Ҡорбанғәлиева. Учалы ҡалаһы.

                                Буҙа

   23 г аҡ май, 125 г һоло ярмаһы, 6 г он, 32 г әсетке, 85 г шәкәр ҡомо, самалап һыу.
   Ваҡланған һоло ярмаһын йыуып, 10-30 минутҡа ебетергә ҡуйығыҙ. Һыуын һарҡытып, елһеҙ урында киптерегеҙ ҙә төйөгөҙ. Төйөлгән һоло онона еңелсә ҡыҙҙырылған бойҙай оно, ҡайнар аҡ май һалып болғатығыҙ. Уға ҡайнап торған һыу һалып, ҡуйы шыйыҡса барлыҡҡа килгәнсе туҡығыҙ ҙа ярты сәғәткә йылы урынға ҡуйып тороғоҙ. Ошо ваҡыт үткәс, тағы ҡайнар һыу ҡойоп, яҡшылап иҙегеҙ. Унан ҡабарһын өсөн әсетке, шәкәр ҡомо һалып, ябып тороғоҙ. Ҡабарып сыҡҡас иҙмәне, ҡайнатылған йылы һыу менән шыйыҡлатып, һөҙөгөҙ. Шунан буҙаны, әсеһен өсөн, ябып тороғоҙ. Әҙер буҙа ҡуйы ғына, әскелтем, иретелгән һары май төҫөндә була.

                                                                 Буҙа
   Беҙҙең яҡта эшләнгән буҙаны бер тәмләгән кеше бер ваҡытта ла уны онотмай. Бик борондан быуын- быуындан күсә килгән был ризыҡты Әбйәлилдәр шартына килтереп эшләй беләләр. Бына мин дә өләсәйемдән буҙаның нисек әҙерләнеүен һораштым да һеҙгә яҙып ебәрергә булдым. Буҙа әҙерләү өсөн яҡшы һоло ашлығы кәрәк. Тәүҙә уны һуғып, ҡабығынан айырып алаһың. Хәҙер магазиндарҙа таҙа һоло ла һатыла. Ошо һолоно йыуып, киптереп, сөгөндә бер аҙ ҡурырға. Шунан килелә төйөргә кәрәк. Ярма булһа, төймәһәң дә ярай. Бигерәк файҙалы иткегеҙ килһә, һолоно йыуғас, бер тәүлек йылы урында тотоп, аҙ ғына шыттырып алаһың. Шунан ҡураһың.
   Әҙер һоло өҫтөнә (бер биҙрә буҙа өсөн ике килограмдай һоло кәрәк) һыйырҙың бер сынаяҡтай иретелгән эс майын эҫе көйөнсә ҡойоп болғатаһың. Ошо ярмаға ҡайнап торған һыу ҡойоп, ҡуйы ҡаймаҡ кеүек булғас, бер аҙға йылы урынға ултыртып тораһың. Бер аҙ һыуынғас, ярты сынаяҡ өҫтәндәй икмәк сүпрәһе йәки магазинда һатылған буҙаны ҡойоп ике аш ҡалағы шәкәр ҡомо һалып бутап, бер аҙ ҡайнап һыуытылған һыу өҫтәп. Шыйыҡлап, йылы урынға ултыртып ҡуйырға. Бер тәүлектән ул ҡабарып сыға.
   Тишекле сүмес аша һөҙөп, ярмаһын айырып алырға ла тағы ла бер аҙ шәкәр өҫтәп, йылы урынға ултыртып ҡуйырға. Бер тәүлектән буҙа эсергә әҙер була. Теләгән кеше туң май урынына аҡ май ҡуша ала. Буҙаның тәме үҙгәрә.
   Буҙаны эскән һайын һапырып, болғатып торһаң, тәмлерәк була. Күперектәр буҙаның төбөнә тиклем төшөп, бызырлап торорға тейеш.
   “Хазиналы табын конкурсы”: Бибиямал Әбдрәхим ҡыҙы Батталова (1911 йыл тыуған) һөйләгәндәрен ейәнсәре Гөлназ яҙып алды. Әбйәлил районы, Һәйетҡол ауылы.

                                                                Буҙа Учалыса
   Буҙа учалыларса тағы еңелерәк эшләнә, өс литр һыу, 0.7 банка геркулес, бәләкәй ҡалаҡ аҡ май, өс-дүрт ҡалаҡ шәкәр ҡомо һалаһың да, бер сәғәт бешерәң, һыуынғас бер стакан буҙа әсеткеһе ҡушып болғайһын, икмәккә тигән ҡомалаҡты ла ярты сынаяҡ һалырға мөмкин. Әсетергә ҡуяң. Ҡабарып сыҡһа, эре иләк аша һөҙәһең, эсергә лә мөмкин. Шәкәр ҡомон үҙең самалап, тәм өсөн өҫтәйһең инде.
   Ҡайһы берәүҙәр эҫеләй һөҙә лә, шунан әсетке һала. Ҡуйыраҡ булһа, һыу өҫтәп ебәрергә лә була.

                                                                                                                                      Ниля Исламова

                           Бауырҙан торт
   1 кг һыйыр бауырын ит турағыстан үткәрергә. 4 кишер һәм 4 һуғанды тураҡлап, табала аҡ майҙа ҡыҙҙырырға. 1 литр һөткә 12 аш ҡалағындай он, 5 йомортҡа, 6 ҡалаҡ көнбағыш майы.
   Ҡыҙҙырылған һуған менән кишерҙе, бауырҙы ҡушып яҡшылап туғырға ла һәм ҡоймаҡ ҡойорға. Бер банка майонезға самалап үткәрелгән һарымһаҡты ҡушып, тортҡа соус әҙерләргә. Ҡоймаҡтарҙың өҫтөнә, һәр ҡатына әҙер соусты һөртөп, һайыраҡ тәрилкәгә һалырға. Торттың өҫкө ҡатын туралған петрушка, укроп менән биҙәһәгеҙ, бауырҙан бешерелгән «Наполеон» торто телде йоторлоҡ булыр.
   Икенсе рецепт: үткәрелгән мал бауыры, ике-өс йомортҡа, бер стакан һөт, самалап тоҙ, борос һәм туҡып алғас бер стакан он ҡушып болғайбыҙ. Табаны майлап йоҡа ғына йәйеп тигеҙләп ҡоймаҡ ҡоябыҙ.           Аҙаҡ өҫтөнә һыларға: һуғанды тураҡлап, кишерҙе ҡырғыстан үткәреп ҡыҙҙырабыҙ һәм улар әҙер булып һыуынғас майонез ҡушып болғайбыҙ. Һунынан һәр бер ҡоймаҡ өҫтөн майонез һәм әҙер кишер-һуған-майонез менән һылап өйөп сығабыҙ.