Аллаһ Тәғәлә бурыстарыбыҙ

   Аллаһ Тәғәлә алдында беҙҙең бурыстарыбыҙ:
1. Бер Аллаһҡа, уға ҡатнашсылар бирмәйенсә инанырға.
2. Бөтә күңелең менән һәм бөтәһенән дә нығыраҡ итеп Аллаһты яратырға.
3. Беҙҙең гонаһтарыбыҙҙан тик унан ғына ярлыҡау һорарға.
4. Уға ғына ышанып, тик Уның үҙенән генә ярҙам һорарға.
5. Һәр ваҡыт һәм тик Уның Бер үҙенә генә ғибәҙәт ҡылырға.
6. Уның бөтә биргәндәренә рәхмәтле булырға.
7. Уның яратҡандарын яратырға һәм ҡушмағандарынан баш тартырға.
8. Ул ҡушҡанды үтәргә һәм тыйғандарынан тыйылырға.

Читать далее →

                                                        Аллаһ беҙҙе күрә

         Беҙ Аллаһты күрә алабыҙмы?
     Инша Аллаһ, беҙ Аллаһты күрербеҙ. Тик Уны был донъяла күреү мөмкин түгел. Беҙҙең күреү мөмкинселегебеҙ сикле. Беҙҙең күҙҙәребеҙ бөтәһен дә күрергә һәләтле түгел. Миҫал өсөн, ҡайһы бер хайуандарҙың төндә күргән нәмәләрен беҙ күрә алмайбыҙ.
        Беҙ нисек Ҡиәмәт Көнөндә Аллаһты күрәсәкбеҙ?
     Мөхәммәд бәйғәмбәр (саллаллаһу ғәләйһи үә сәлләм) әйткән: «Ысынында һеҙ ай тыуғанда нисек айҙы күрәһегеҙ, шулай итеп үҙегеҙҙең Раббығыҙҙы күрәсәкһегеҙ».
                                                           Хикәйәт:
        Аллаһ беҙҙе күрә
Сәлих үҙенең олатаһынан һораған:
     - Олатай, нишләп беҙ Аллаһты күрмәйбеҙ?
Олатаһы уға шулай яуап биргән:
     - Сөнки беҙҙең күҙҙәребеҙ шулайтып барлыҡҡа килтерелгәндәр, улар Аллаһты күрә алмайҙар.
Читать далее →

                                                                 Яулыҡ хаҡында

   Башта иманды күңелеңә индер, шунан иһә яулыҡ ябынырһың

   Һуңғы йылдарҙа йәмғиәтебеҙҙә ислам динен ҡабул итеп, шәриғәт ҡанундарына ярашлы кейенгән ҡыҙҙарҙы йыш осратырға мөмкин. Шулай уҡ һижәб кейгән ҡыҙҙарҙың эшкә урынлашҡанда йә уҡыған урында төрлө аңлашылмаусанлыҡтар менән осрашыуы ла билдәле. «Мәктәп директорына мосолманса кейенеү оҡшамай, яулығыңды һалмаһаң, эштән китергә тура килер, тип янай», — тигән шылтыратыуҙар ҙа булғыланы ҡайһы бер райондарҙан. Ысынлап та, йәмғиәтебеҙ бөгөн мосолман кейемендәге ҡыҙ-ҡатындарҙы ҡабул итергә әҙер түгел. Шул уҡ ваҡытта һижәбте тыйған йәки яҡлаған закон да юҡ. Бөтөн донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитеты эргәһендәге Ҡатын-ҡыҙҙар, балалыҡ һәм атайлыҡ мәсьәләләре буйынса комиссия үткәргән «Мосолман ҡатын-ҡыҙҙарының кейеме тураһында» тип аталған ҡорҙа ошо турала фәһемле генә һөйләшеү уҙҙы. Гәзит уҡыусыларға ошо ҡорҙа яңғыраған фекерҙәрҙе тәҡдим итәбеҙ.
Читать далее →

                                                         Ниңә мәсеттәр бикле? 

   “Аллаһы Тәғәлә тарафынан ебәрелгән изге Ҡөрьән китабы кешелеккә хәләл менән хәрәмде, ялған менән дөрөҫтө айырып күрһәтеүсе бер йүнәлтмә булараҡ бирелә. Тағы ла ул һәҙиә, бүләк тигән мәғәнәгә лә эйә”.
                                                            Монолог
   Ун быуаттан артыҡ дәүерҙә Ислам дине халҡыбыҙға рухи нигеҙ һәм йәшәү ҡануны булып хеҙмәт итте. Ләкин бер нисә тиҫтә йыл дауамында динебеҙ һәм мәҙәниәтебеҙ бер-береһен байытып килеүҙән туҡталып торҙо. Бына, ниһайәт, һуңғы йылдарҙа йәмғиәтебеҙҙә дингә ҡайтыусылар күбәйә. Халҡыбыҙҙың үҙ диненә, асылына ҡайтыуы ҡыуаныслы хәл, ләкин шуның менән бергә был өлкәлә күп кенә һорауҙар, аңлашылмаусанлыҡтар, фекер айырмалыҡтары ла килеп тыуа. Бөгөн ошо үҙебеҙҙе борсоған ҡайһы бер һорауҙарға журналист, Башҡортостан юлдаш телеканалында «Йома» һәм «Иман» радиоканалында  тапшырыуҙарын алып барыусы Морат Лоҡманов яуап бирә.

                                       Ниңә мәсеттәр бикле?

Читать далее →

                                                  Һынамыштар, ышаныуҙар

   Башҡорт халҡының борондан килгән ауыҙ-тел ижадындағы ырым һүҙҙәренә, төрлө һынамыштарына, юрауҙарына әллә ни ышаныу кәрәкмәй. Был донъяла һәр нәмә, хатта саң бөртөгө лә Аллаһ Тәғәләнең рөхсәте менән генә ергә төшә. Бар нәмә Аллаһынан, күккә ҡарап: ҡоҙғон ҡорҡолдай, ауылдан мәйет сыға – тип юрарға ярамай. Башҡорттарҙың боронғо ышаныуҙары хаҡындағы ҡыҙыҡлы мәғлүмәттәр беҙгә X быуатҡа ҡараған Ибн-Фаҙлан яҙмалары (912) буйынса билдәле. Сәйәхәтсе бер төркөм башҡорттарҙың йыланға, икенселәренең балыҡҡа, өсөнсөләренең торналарға табыныуын үҙ күҙҙәре менән күргәнлеге хаҡында яҙа. Ибн-Фаҙландың һүҙҙәренә ҡарағанда, башҡорттар тәбиғәтте һәм уның айырым күренештәрен йәнләндереп кенә ҡалмағандар, бәлки һәр күренештең үҙ хужаһы, үҙ Раббыһы бар тип уйлағандар. Һеҙҙең иғтибарға Башҡорт халыҡ ижады, 10-сы том, 1-се китап. Мәҡәлдәр һәм әйтемдәр китабынан һынамыштар, ышаныуҙар.
* Августа аяҙ булһа, көҙ бысраҡ килер.
* Августа ураҡ ҡыҙа, һыу һыуына.
* Ағас һуң япраҡ ярһа, йыл ауыр килер.
* Ағаста бәҫ күп булһа, бал күп була.
* Ағастарҙы бәҫ ҡаплаһа – һыуыҡҡа.
Томан төшһә — йылыға. Читать далее →

                                                  Йома көнөндә ураҙа?

     Берәй кеше йома көнөнән алда тота башлаған ураҙаһын ғына дауам итмәһә, йома көнө ураҙа тоторға ярамай. Шулай уҡ даими ураҙа ла булмаһа (рамаҙан, йәки шәүүәл), йома һәм шәмбе көндәре ураҙа тоторға ярамай. Был тыйыу шул кешенең йома көндәре ураҙа тотоу арҡаһында хәлһеҙләнеп дини бурыстарын үтәй алмаҫ тигәндән килә. Шәмбе көнө икенсе дин кешеләре ураҙа тота, шуларға оҡшамағыҙ тиелә. Читать далее →

                                            Йөрәк бәйләнеше

   Кешене Аллаһ яралтҡан үә уға йән биргән, йән тәндән сыҡһа, кеше мәйет була. Нисек кенә тырышма, ниндәй генә ҡорамалдар ҡулланып ҡарама- йәнһеҙ тән йәшәй алмай, йәнде Аллаһ Тәғәлә бала әсә ҡарынында 4 ай булғанда уҡ бирә, ошо мәлдә бала беренсе тапҡыр тибешә башлай, йәндәребеҙҙе Раббыбыҙ һәр ваҡыт тәрбиәләп, уға дөрөҫ йүнәлеш биреп, юл күрһәтеп тора һәм был бәйләнеш һәр кеше менән була, тамам эшлектән сығып, гонаһҡа батҡандар ғына унан мәхрүм ҡала. Улар тураһында пәйғәмбәребеҙ ғәләйһис-сәләм әйткән: «Аллаһ иғтибар ҙа итмәҫ...» Бындай кешеләр дөрөҫ менән ялғанды айыра алмаҫтар, хатта хайуандарҙан түбән дәрәжәгә төшөрҙәр. Ҡөрьәндә «Тин» сүрәһенең 3-4-енсе аяттарында: «Беҙ кешене иң яҡшы шәкелдә яралттыҡ. Һуңынан (иман килтермәгәндәрҙе) иң түбән дәрәжәгә төшөрҙөк», — тиелгән. Аллаһтан йыраҡлашҡан һайын, кешенең дәрәжәһе төшә. Дөрөҫө шул! Ниндәй генә хайуан булмаһын, үҙ әсәһен талап, араҡы алып эсмәйәсәк. Һыйырга араҡы эсереп ҡараһаң, моронон сөйөрөр, зарарлы икәнен белер. Ә кеше? Зарарлы икәнен белә, ләкин эсә. Шул ағыуға — шайтан һыуына — бөтә аҡсаһын бөтөрә, ә кем динен тотоп йәшәй, үҙенән-үҙе дөрөҫ донъя көтә.

Читать далее →

                                Суфыйсылыҡ хаҡында ғалимдар әйткәне

                                         Суфыйсылыҡ һабаҡтары
     Суфыйсылыҡ — грек һүҙе (зойа — софия). Зойа — хикмәт тигән мәғәнәне аңлата. Суфыйсылыҡ, асылда, Ислам диненең үҙәге була. Суфыйсылыҡ тәғлимәте кеше йәненең һиҙемләүенә, уның эске күңел донъяһына ҙур иғтибар бирә. Суфыйсылыҡ — ул кеше аңының иң юғары дәрәжәгә күтәрелә барыуын күҙәтә һәм тикшерә. Был күтәрелеүҙә дүрт баҫҡыс булыуын Зәйнулла Рәсүлев «Илаһи хәҡиҡәттәр» тигән китабында ошоларҙы белдергәйне: шәриғәт, тәриҡәт, мәғрифәт һәм хәҡиҡәт.
                        Суфыйсылыҡ хаҡында мәшһүр ғалимдарҙың әйткәне
     Имам Малик:
     Кем ғалим булып та суфый булмаһа, ул кеше фасиҡ булыр (иманһыҙ, боҙоҡ); Кем суфый булып та ғалим булмаһа, ул кеше зиндыҡ (динһеҙ, еретик) булыр. Ә кем инде ғалим да һәм суфый ҙа булһа, ул ысынлап Хаҡлыҡҡа ирешер.
     Имам Шәфиғи:
     Мин суфыйҙар менән дуҫлашып уларҙан шундай файҙалы әйтемдәр оттом: «Ваҡыт — ҡылыс, әгәр һин уны киҫмәһәң, ул һине киҫер»; «Әгәр һин йәнеңде (нәфсеңде) Аллаһ менән шөғөлләндермәһәң, ул һине шәһиәттәр менән шөғөлләндерер (йәғни, енси дәрт, теләк менән)». «Был донъяла миңә өс нәмә оҡшаны: ябайлыҡ, әйләнә-тирәләгеләргә баҫалҡы мөғәмәлә һәм тәссауф (суфыйсылыҡ) юлында булғандарға эйәреү».
Читать далее →

     Иманлы халыҡ – киләсәкле

     Миллиардтарса кешенең меңәр йылдар һуҙымында үҙ-үҙен һынаған дини тәғлимәт һаман да йәшәүен дауам итә һәм бер быуын донъялыҡтан киткәндән һуң тағы ла шунсама кеше дингә килә икән, тәғлимәттәрҙең тәғлимәте – дин. Икенсе һүҙ менән әйткәндә – кешелектең йәшәү Конституцияһы. Мораҙым бей ишандың нәҫеле, көслө рухлы, арҙаҡлы шәхесебеҙ Салауат Килдин менән ҡорған әңгәмәбеҙҙә һүҙ иман, дин, халыҡ яҙмышы хаҡында бара.
      – Һәр халыҡтың мәҙәни донъяһында үҙе тотҡан диненең әһәмиәтенә килгәндә, иң тәүҙә, моғайын да, әхлаҡи ҡиммәттәр юҫығында ҡарау урынлылыр. Хәйер, был хәл-күренеш аксиомаға тиң. Сөнки кешелек үҫешенең дини баҫҡысы һәр халыҡты тик яҡшылыҡ, тик изгелек, тик ғәҙеллек юлына сығарыу маҡсатында барлыҡҡа килгән. Тарихтан шуны ла беләбеҙ: динде, Аллаһы Тәғәләне инҡар иткән, мәжүсилек йолаларына тоғро ҡалған ҡәүемдәр һәм халыҡтар Ер йөҙөнән юҡҡа сыҡҡан йә Хаҡ Тәғәлә уларҙы башҡа халыҡтар менән алыштырған.
     Миҫалға Ҡөрьәндең “Һуд” сүрәһендә һүҙ барған мәдйән халҡының аяныслы яҙмышын килтерергә булыр ине. “Мәдйән халҡына үҙҙәренең туғаны Шөғәйепте ебәрҙек. Ул әйтте:             “Эй, халҡым! Аллаға ҡоллоҡ ҡылығыҙ. Унан башҡа һеҙҙең илаһ юҡ! Оҙонлоҡ, ауырлыҡ үлсәүҙәрендә хыянат итмәгеҙ. Рәхәттә йәшәгәнегеҙҙе күрәм дә, килер көндөң язаһынан һеҙҙең өсөн ҡурҡам. Эй, халҡым! Ғәҙеллек менән үлсәгеҙ, кешегә зыян килтермәгеҙ. Донъяға боҙоҡлоҡ таратып йөрөмәгеҙ! Хәләл кәсеп менән тапҡан мөлкәтегеҙ һеҙгә хәйерлерәк, мөьмин булһағыҙ. Мин һеҙҙең өсөн һаҡлаусы түгел!” – тине. Улар: “Эй, Шөғәйеп! Һинең доғаң ата-бабабыҙ табынған илаһты ташларға, малыбыҙҙы теләгәнсә тотонмаҫҡа ҡушамы ни? Һин бит күндәм инең, хаҡ юлдан алып бара инең”, – тине. Ул: “Эй, халҡым! Раббым миңә асыҡ аяты менән яҡшы өлөш биргәс, һеҙҙең һүҙҙе тип, Ул тыйғанды тотмаһам... Уйланығыҙмы шуны?
Читать далее →

                                        Мөбәх ғәмәлдер

   Мөбәх шундай ғәмәлдер, уны ҡылыу ҙа, ҡылмау ҙа дөрөҫ үә хәләлдер. Мөбәх ғәмәл бәндәнең үҙ ихтыярында. Теләһә ҡылыр, теләмәһә ҡылмаҫ. Уны ҡылған кеше лә, ҡылмаған кеше лә сауаплы һәм гонаһлы булмаҫ. Мөьмин-мосолман кешегә Мөбәх үә хәләл булған эштәрҙең хисабы юҡтыр. Харам йә мәкрүһ булмаған эштәрҙең бөтәһе лә мөбәхтер. Мәҫәлән: ултырыу, тороу, йөрөү, йоҡлау, хәләл тәғәм ашау, зарарһыҙ һүҙ һөйләү, ниндәй ҙә булһа гонаһһыҙ һәм зарарһыҙ эштәрҙе ҡылыу кеүек шәриғәттә бойоролмаған һәм тыйылмаған эштәрҙең бөтәһе лә мөбәхтер.
1. Хәләл тәғәмдәрҙе туйғансы ашау, туйғандан артығы — хәрәмдер.
2. Хәләл эсемлектәрҙе туйғансы эсеү
3. Иманһыҙ кешеләр бешергән таҙа аштарҙы ашау
4. Аллаһы Тәғәләнең бәғзе пәйғәмбәрҙәренә вә бәғзе китаптарына ышана торған, иманһыҙ кешеләр боғаҙлаған хайуандарҙың итен ашау
5. Аш һеңдереү өсөн иҫертмәй торған һыуҙарҙы эсеү
6. Иҫертмәй торған, йөҙөм һыуынан яһалған һеркәне эсеү
7. Тоҙ күленә төшөп, тоҙға әйләнгән үләкһәнән булған тоҙҙо ҡабыу
8. Ышаныслы табибтың һүҙе буйынса ауырығанда шифа өсөн хәрәм тәғәм һәм хәрәм эсемлектәр менән дауаланыу
9. Ҡырағай хайуандарҙың ите, йөнө, тиреһе, һөйәге менән файҙаланыу өсөн үлтереү, аулау.
Читать далее →