Доғалар нәсихәте

                                         Доғалар хаҡында тағы ла бер нәсихәт
     «Дөрөҫөн генә әйткәндә, хаҡы булмаған нәмәгә ҡулын һуҙып ҡына торған кешенең хажы хажға, ғөмәрә хажы ғөмәрә хажына, ҡәрҙәштәр менән игелекле мөнәсәбәте игелеккә һаналмаҫ, яҡшы исеме лә юғалып ҡалыр», —тигән имам Бәкер.
     «Эй, иман килтергән бәндәләрем! Һеҙгә өлөш итеп биргән ризыҡтың яҡшыһын ғына ашағыҙ һәм әгәр ҙә Аллаһҡа иман килтергәндәрҙән булһағыҙ, Аллаһҡа шөкөр итеп кенә тороғоҙ», — тигән Ул.
                                                                                            «Әл-Бәҡара» («һыйыр») сүрәһе, 172-се аят
     Бер ваҡыт пәйғәмбәребеҙгә килеп, берәү: «Аллаһ беҙгә бышылдап ҡына әйткәндәрҙе лә ишетеп торор дәрәжәлә яҡындамы, әллә бөтә тауыш менән ҡысҡырып әйткәнде генә ишетер дәрәжәлә алыҫмы икән?» — тип белергә теләй. Шул ваҡыт пәйғәмбәребеҙгә:
     «Эй, Мөхәммәд! Ҡолдарым һинән Минең турала белергә теләй. Әйт, Мин һәр ваҡыт уларҙың эргәһендә генәмен. Миңә мөрәжәғәт итеп, доға ҡылған ваҡыттарында ла яуап биреп кенә торам. Улар үҙҙәре лә Миңә иғтибар итеп кенә торһондар һәм барлығыма инанһындар, Улар алдында, бәлки, хаҡ юл асылып ҡуйыр», — тигән аят индерелә.
                                                                                           «Әл-Бәҡара» («Һыйыр») сүрәһе, 186-сы аят
Читать далее →

                                                           Юлбаҫарҙан — әмиргә
                                                             (Ғибрәтле хикәйәт)

   Джафар ибн Рабиға тигән берәү бөтә Йәмәмә халҡын тетрәтеп торған юлбаҫар ине. Бер ваҡыт юлда йәшеренеп ятҡан юлбаҫарҙар бер ҡартты эләктереп алдылар ҙа Рабиға хозурына алып килделәр:
   — Ҡайҙа китеп барыуың? — тине юлбаҫар.
   — Бынан яҡында ғына Ләйс ибн Ғәли исемле бер дәрүиш йәшәй, шуға ашарға алып барам, — тине ҡарт.
   Джафарҙа дәрүиш менән осрашыу теләге тыуҙы. Ҡарт менән бергә уның эргәһенә китте.
   — Мин һине күптән көтә инем, Джафар ибн Рабиға, — тине Ләйс юлбаҫарҙы ҡаршы алып.
   — Мине ҡайҙан беләһең?
  — Миндә һинең кеүек бер юлбаҫар инем, — тине Ләйс, хәл-әхүәлдәрен һөйләне. Читать далее →

                                                              Сәләм биреү

                                           «Сәләм» һүҙен таратыуҙың файҙаһы
                                                      Аяттар һәм хәҙистәр
   Пәйғәмбәр, ғәләйһис-сәләм, әйткән: «Иман килтермәй тороп, һеҙ Йәннәткә инә алмаҫһығыҙ, бер-берегеҙҙе һөйә белмәй тороп, иманлы була алмаҫһығыҙ. Бер-берегеҙгә ҡарата һөйөүгә алып бара торған юлды күрһәтәйемме? Үҙ-ара «сәләм» һүҙен таратығыҙ!» — тигән.
   «Сәләм» һүҙен таратыуҙың файҙаһы күп. Шуға ла Ислам мөьмин- мосолманды сәләм һүҙенән айырылмаҫҡа өндәп кенә тора.
   «Әй, иман килтергән кешеләр! — тип нәсихәт бирә Ҡөрьән. Сит-ят кешеләр өйөнә ингәндә рөхсәт һорамай, сәләм бирмәй инмәгеҙ. Был — үҙегеҙ өсөн хәйерле».
                                                                                                          «Ән-Нур» (Яҡтылык) сүрәһе, 27-се аят
   «Дин ҡәрҙәштәрегеҙҙең өйҙәренә ингәндә Аллаһ тарафынан бирелгән мөбәрәк һүҙҙәр менән яҡшы тормош, именлек теләп, бер-берегеҙгә сәләм биреп инегеҙ».
                                                                                                               Шул уҡ сүрә, 61-се аят
Читать далее →

                                                         Ғүмәр хәҙрәт әйткәндәре

                                     Мөьминдәр әмире Ғүмәр Әл-Фәруҡ әйткәндәрҙән
   Бер кешегә ярҙам иткәндә, тегенеһе: «Балаларыңдың файҙаһын күрергә насип итһен!» — тип доға ҡылғас, уға ҡаршы Ғүмәр: «Аллаһы Тәғәлә балаларға ҡалдырмаһын, уларға мохтаж итмәһен», — тигән.
                                                                     * * *
   Бер ваҡыт бер кеше килеп: «Арабыҙҙа мөхәббәт юҡ, ҡатынымды айырырға булдым», — тигәс, ул: «Башҡалар өйөнә лә мөхәббәтте тултырып ҡуйғандары юҡ. Бер-берегеҙҙе хөрмәт итергә кәрәк. Шул ваҡыт бөтәһе лә булыр!» — тигән.
                                                                     * * *
    Читать далее →

                                                       Фәҡир – кем ул?

                                         Ғәли хәҙрәт әйтеп ҡалдырғандарҙан.
     «Дүрт төрлө халыҡ бар ваҡытта донъя туҡталып тормаҫ: улар — һаран булырға хаҡтары була тороп та һаранлана белмәгән байҙар; белгәндәре менән ғәмәл ҡылып ҡына торған ғалимдар; белмәгәндәре менән тәкәбберләнә белмәгән наҙандар; Ахирәтте донъяға алмаштырмаған фәҡирҙәр».
     «Бәндә гонаһ эшләһә, Аллаһы Тәғәлә уға дүрт нәмә менән шәфҡәт күрһәтә, — тигән Сәғид бин Билал. — Бәндәне Ул ризығынан мәхрүм итмәй, сәләмәтлеген тартып алмай, гонаһтарын үҙенә күрһәтеп, ашығып язаһын биреп бармай».
     Әбү һөрәйрә әйтеп ҡалдырған бер хәҙистә пәйғәмбәребеҙҙең, ғәләйһис-сәләм, сәхәбәләренә әйткән бик тапҡыр һүҙҙәре килтерелә:
     — Фәҡирҙәрҙең кем булыуын беләһегеҙме? — тигән ул.

Читать далее →

                                                          Ғазали хәҙрәт вәғәздәре

                                Имам Әбү Хәмид Әл-Ғазали вәғәздәренән бер вәғәз
    Аллаһы Тәғәлә әйтә: «Әй, Әҙәм балаһы! Шайтан һинең дошманың. Был — хаҡ. Һеҙ ҙә уны дошман күрегеҙ. Үҙегеҙҙең төркөм-төркөм булып мәрхәмәт-шәфҡәт эйәһе Аллаһ ҡаршыһында торор көнөгөҙҙө иҫегеҙҙән сығармағыҙ. Уның алдында, саф булып, баҫып торғанда, һәр берегеҙ бер хәрефен дә ҡалдырмай ғәмәл дәфтәрегеҙҙе уҡырһығыҙ, һәм йәшереп та, асыҡтан-асыҡ та эшләгән бөтә эштәрегеҙ тураһында һорарһығыҙ».
   «Тәҡүә мосолмандарҙы Аллаһ ҡаршыһына, гонаһлыларҙы малдар көтөүен туплауға ҡыуған кеүек итеп йәһәннәмгә ҡыуған көн тураһында онотмағыҙ, һеҙҙең өсөп вәғәҙәләр ҙә, ҡурҡытыуҙар ҙа бар.
Дөрөҫлөктә лә Мин Аллаһ. Миңә оҡшаған зат та, Минең хакимиәтемә оҡшаған хакимиәт тә юҡ. Кем дә кем Минең хаҡыма ураҙа тота, Мин уға Үҙемдең һый-хөрмәтем менән ауыҙ асыу мөмкинлеге бирермен. Кем дә кем төндәрен Миңә ғибәҙәт менән үткәрә, шуға Үҙемдең дәрәжәмдән билдәләнгән бер дәрәжә булыр. Кем хәрәмдәргә күҙ һалмай, Мин үҙем дә уны ут ғазабынан һаҡлармын.
Читать далее →

                                                          Хикмәт нәсихәттәр

    Хикмәт эйәләренән ҡалған бер-нисә хикмәт
    Аҡыл эйәләренән берәү әйткән: «Кешеләр, — тигән, — дүрт төрлө була. Белгән һәм үҙенең белгәнлеген белеп торған кеше, был кеше — ғалим, уның артынан эйәреп кенә йөрөргә тырышығыҙ. Икенсеһе — белә, ләкин үҙенең белгәнен аңлап етмәй. Был турала уның хәтеренә төшөрөгөҙ. Өсөнсөһө — бер нимә лә белмәй ҙә, белмәгәнен аңлай ҙа алмай, быныһы — тома наҙан, унан һаҡ булығыҙ. Дүртенсеһе— белмәй ҙә, белмәгәнен белеп тә тора, быныһы һеҙҙең ярҙамға мохтаж, уға бынан ҡотолоу юлын күрһәтеп бирегеҙ», — тигән.
    Хикмәт ул — Аллаһтың Үҙе теләгән кешеһенә генә бирә торған бер бүләге. «Аллаһ хикмәт бүләк итеп биргән һәм был хикмәттең ҡәҙерен белеп тә, ҡомһоҙ булыуы сәбәпле көстәрен донъя малы туплап ҡалыу өсөн генә түгеп йөрөгән кеше, — тигән Сократ, — тән сәләмәтлеге менән донъялар именлеген борсолоуҙар менән тынғыһыҙлыҡтар бәрәбәренә һатып йөрөгән әҙәмгә оҡшап китә».
    Сөнки хикмәт емеше ул — тынғылыҡ һәм дәрәжәләрҙә юғарылыҡ, байлыҡ емеше — арыу-талыуҙар һәм бәхетһеҙлек. Читать далее →

                                                                 Тәрбиә һабаҡтары

   Исламдың тәрбиә мәҙрәсәһенән һабаҡтар
   «Үҙе өсөн үтә лә кәрәкле булған өс төрлө шартҡа яуап бирә белгән кешәнән еңел генә иҫәп-хисап алғандан һуң, фатихаһын биреп, Аллаһ уны күктәргә күтәрер», — тигән пәйғәмбәр, ғәләйһис-сәләм. «Улар ниндәй шарттар була?» — тип һорайҙар сәхәбәләр, «Һине рәнйеткән кешегә ҡарата мәрхәмәт-шәфҡәтле булыу; һине ташлап киткән менән килешә белеү; һиңә ҡайғы- хәсрәт килтергәнде ғәфү итә белеү», — тигән пәйғәмбәр, ғәләйһис-сәләм.
   Әлбиттә, кеше рәнйетеүҙәр, ыҙғыш-талаштар, күңелдәрҙе ҡайғы-хәсрәттәр менән күмеп китеүҙәр һәр ваҡыт булып торған.
    Читать далее →

                                                     Ғүмеребеҙ хаҡындағы аяттар

     «Үҙенең бойороуҙарын Аллаһ күктән Ергә төшөрә. Аҙаҡ килеп, һеҙҙең иҫәп менән мең йылға тиңдәшкән бер көндө һеҙҙең үҙегеҙ ҡылған ғәмәлдәр Ерҙән күккә күтәрелә».
                                                                                             «Әс-Сәждәһ» (Сәждә) сүрәһе, 2-се аят
     «Ҡиәмәт сәғәтенең ҡасан һуғасағын да Аллаһ үҙе генә белә, ямғырын да яуҙыра, әсә ҡарынында ни барын да Ул белә. Үҙе менән иртәгә нимә буласағын, ҡайҙа үлеп ҡаласағын кеше үҙе генә белмәй».
                                                                                              «Луҡман» (Лоҡман) сүрәһе, 34-се аят
     «Ваҡыты килеп еткәс, бәндәләрҙең әжәлдәре лә бер сәғәткә иртә булмаҫ, бер сәғәткә һуңға ҡалмаҫ».
                                                                                              «Ән-Нәхл» (Бал ҡорттары) сүрәһе, 61-се аят
     «Шуның өсөн дә, — ти Аллаһ, — эй, иман килтергәндәр! Байлыҡтарығыҙ ҙа, балаларығыҙ ҙа һеҙҙе Аллаһты зекер итеүҙән бүлдерә күрмәһен». Аллаһты онотҡан кеше Уның рәхмәтенән дә мәхрүм ҡала.
     «Үлем сәғәте һуғып: «Эй, Раббым! Әгәр ҙә үлемемде бер аҙға ғына кисектерһәң, саҙаҡаларын да биреп торор инем, иман менән дә йәшәр инем», — тип әйтер көн еткәнсе, Беҙ биргәндәрҙе файҙалы урындарға тотоноп ҡал!»

Читать далее →

                                Кешеләрҙең барлыҡҡа килеүе үә үлеүе

   Муса бәйғәмбәр ғәләйһи-ссәләмдең һорауы: «Эй, Раббым, кешеләрҙе нимәгә барлыҡҡа килтерәһең, һуңынан уларҙы үлтергәс? „
   Бер ваҡыт Муса бәйғәмбәр (ғәләйһи-ссәләм) үлем тураһында уйланып, мөрәжәғәт иткән:
   “Эй, Раббым! һин кешеләрҙе үлтерәһең, ул сағында нишләп һин уларҙы барлыҡҡа килтерәһең?»
   Аллаһ Тәғәлә яуап итеп Мусаға (ғәләйһи-ссәләмгә) бойҙай сәсергә ҡушҡан. Муса бәйғәмбәр (ғәләйһи-ссәләм) бойҙайҙы сәскән, ҡарап үҫтергән, һыу һипкән. Ваҡыты еткәс, уңыш өлгөргән.
   Муса бәйғәмбәр (ғәләйһи-ссәләм) бойҙайҙы сапҡан һәм уны һуға башлаған.
Аллаһ Тәғәлә уға өндәшкән:
   - Эй, Муса! Нимә менән шөғөлләнәһең?

Читать далее →