ШӘЙЕХ НӘҮӘҮИҘЕҢ 40 ХӘҘИСЕ
Мөхтәрәм мосолман ҡәрҙәштәр
Һеҙгә “Мәтнүл-әрбәғиинән-Нәүәүиәһ фил-әхәәдиҫис-сахиихәтин-нәбәүиәһ “ (“Шәйех Нәүәүиҙең 40 хәҙисе”) тигән хеҙмәтен тәҡдим итәбеҙ. Пәйғәмбәребеҙ ﷺ әйткән: “Кем минең 40 хәҙисемде белһә һәм шул хәҙистәр буйынса йәшәһә ожмаһҡа керер”. Ошо хәҙискә таянып күп ғалимдар үҙҙәренең хәҙистәр тупланмаларын йыйғандар. Был хәҙислектәрҙә иң мөһим булғандарын йыйғандар. Һәр хәҙис Исламдың нигеҙен төплө аңлатҡан, төрлө яҡтан сағылдырған. Бындағы тупланған ғилем хазинаһын һәр мосолман ҡулланырға тейеш, ин шәә Аллаһ был донъялағы тормошо ла, әхирәттәгеһе лә яҡшырыр. Ильшат хәзрәт Хафизи.
1 -се хәҙис
عن أَمِيرِ المُؤمِنِينَ أَبي حَفْصٍ عُمَرَ بنِ الخطَّابِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ : سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: « إِنَّما الأَعْمَالُ بالنِّيَّاتِ وإنَّما لكُلِّ امْرِىءٍ ما نَوَى، فَمَنْ كانَتْ هِجْرَتُهُ إلى اللهِ ورَسُولِهِ فَهِجْرَتُهُ إلى اللهِ ورَسُولِهِ، ومَنْ كانَتْ هِجْرَتُهُ لِدُنْيا يُصِيبُها أو امْرأةٍ يَنْكِحُها فَهِجْرَتُهُ إلى ما هَاجَرَ إليه».
Мөьминдәрҙең Әмире Әбү Хафиз Ғүмәр ибн әл-Хаттаб (р.ғ.) әйткән: “Мин Аллаһ Илсеһенең ﷺ былай тигәнен ишеттем; барлыҡ ғәмәлдәр алдан ниәтләнеп эшләнелә һәм һәр кемгә әжере аның ниәтенә ҡарап бирелә. Шуның өсөн кешенең күсеп китеүе Аллаһ һәм Уның Илсеһе хаҡында булһа, күсеп китеү Аллаһ һәм Уның Илсеһе хаҡында буласаҡ, ә инде был күсеү донъяүи файҙа хаҡында йә өйләнеү өсөн булһа, был күсеп китеү ул күсеп киткән маҡсат хаҡында буласаҡ.
Әлеге хәҙистәр ике имам — Әбу Ғабдуллаһ Мөхәммәд ибн Исмәғил ибн Ибраһим ибн әл-Муғирә ибн Бардизбаһ әл-Бохари һәм Әбүл-Хәсән Мөслим ибн әл-Хажижат ибн Мөслим әл-Кушаири ән-Нәйсабури тарафынан иң ышаныслы хәҙистәр йыйынтығы булып һаналыусы ике сахихында килтерелә.
2 -се хәҙис
عَن عُمَر رضي اللهُ عنه أَيْضاً قال: " بَيْنَما نَحْنُ جُلْوسٌ عِنْدَ رسُولِ الله صلى الله عليه وسلم إذْ طَلَعَ عَلَيْنَا رَجُلٌ شَدِيدُ بَياضِ الثِّيَاِب شَديدُ سَوَادِ الشَّعَرِ، لا يُرَى عليه أَثَرُ السَّفَرِ ولا يَعْرِفُهُ مِنَّا أَحَدٌ، حَتى جَلَسَ إلى النَّبِّي صلى الله عليه وسلم، فأسْنَدَ رُكْبَتَيْهِ إلى رُكْبَتَيْهِ ووَضَعَ كَفَّيْهِ على فَخِذَيْهِ، وقال: يا محمَّدُ أَخْبرني عَن الإسلامِ، فقالَ رسُولُ الله صلى الله عليه وسلم: الإسلامُ أَنْ تَشْهَدَ أَنْ لا إلهَ إلا اللهُ وأَنَّ محمِّداً رسولُ الله، وتُقِيمَ الصَّلاةَ، وتُؤتيَ الزَّكاةَ، وتَصُومَ رَمَضان، وتَحُجَّ الْبَيْتَ إن اسْتَطَعتَ إليه سَبيلاً. قالَ صَدَقْتَ. فَعَجِبْنا لهُ يَسْأَلُهُ ويُصَدِّقُهُ، قال : فَأَخْبرني عن الإِيمان. قال: أَن تُؤمِنَ باللهِ، وملائِكَتِهِ وكُتُبِهِ، ورسُلِهِ، واليَوْمِ الآخِرِ، وتُؤمِنَ بالْقَدَرِ خَيْرِهِ وشَرِّهِ. قال صدقت. قال : فأخْبرني عَنِ الإحْسانِ. قال: أنْ تَعْبُدَ الله كَأَنَّكَ تَرَاهُ فإنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فإنَّهُ يَرَاك. قال: فأَخبرني عَنِ السَّاعةِ، قال:ما المَسْؤولُ عنها بأَعْلَمَ من السَّائِلِ . قال: فأخبرني عَنْ أَمَارَتِها، قال: أن تَلِدَ الأمَةُ رَبَّتَها، وأَنْ تَرَى الحُفاةَ العَُراةَ العالَةَ رِعاءَ الشَّاءِ يَتَطَاوَلُون في الْبُنْيانِ، ثُمَّ انْطَلَقَ، فَلَبثْتُ مَلِيّاً، ثُمَّ قال : يا عُمَرُ، أَتَدْرِي مَنِ السَّائِلُ؟ قُلْتُ: اللهُ ورسُولُهُ أَعلَمُ . قال: فإِنَّهُ جِبْرِيلُ أَتاكُمْ يُعَلِّمُكُمْ دِينَكُمْ ". رواه مسلم.
Ғүмәр (р.ғ. ) әйткән: Бер ваҡыт беҙ Аллаһ Илсеһе ﷺ менән бергә ултырғанда, беҙҙең янға ғәҙәттән тыш аҡ кейемле һәм ҡара сәсле бер кеше килде: уның йыраҡтан килгәнлеген бер нисек тә күренеп тормай, әммә беҙҙең беребеҙҙә аны белмәй инек. Ул Пәйғәмбәр ﷺ ҡаршыһына килеп ултырҙы. Тубыҡтарын уның тубыҡтанына терәп һәм усын уның боттарына ҡуйып, ул әйтте: “Эй Мөхәммәд, Ислам тураһында һөйлә әле миңә!” Аллаһ Илсеһе әйтте: “Ислам ул — Аллаһтан башҡа иләһ юҡ, Мөхәммәд – Аллаһтың Илсеһе – тип әйтеү, намаҙҙар уҡыу, зәкәт биреү, рамаҙан айында ураҙа тотоу һәм булдыра алһаң, Ҡәғбәтуллаға хажға барыу “.
Ул әйтте: “ Һин дөрөҫ әйттең”, -тине. Беҙ уның һорауына (Пәйғәмбәрҙән ﷺ) һәм, дөрөҫөн әйттең, тип дөрөҫләүен ғәжәпләндек. Ул: ”Хәҙер инде миңә иман тураһында һөйлә“, — тине
Пәйғәмбәр әйтте: “Иман – ул Аллаһҡа, Уның фәрештәләренә, Уның китаптарына, Уның пәйғәмбәрҙәренә һәм ҡиәмәт көнөнә ышаныу, Аллаһ әҙерләп ҡуйған тәҡдиргә, уның изгелектәренә һәм яуызлыҡтарына ышаныу тигән һүҙ”.
Ул әйтте: ”Дөрөҫ әйттең“, — тине. Ул ихсән тураһында һөйлә әле“, — тине. Ул әйтте: “ Ихсән – шуны аңлата: һин Аллаһҡа Уны күргән кеүек үк табынаһың; сөнки бит һин Уны күрмәгәндә лә Ул һине күреп тора“. Ул әйтте: “ Хәҙер инде миңә Ҡиәмәт тураһында һөйлә “, — тине. Ул әйтте “Яуап бирергә тейешле кеше һорау биреүсенән күберәк белмәй”, — тине. Ул әйтте: “Хәҙер инде миңә билгеләре тураһында һөйлә“, -тине. Мөхәммәд ﷺәйтте: ”Ҡол хатын хужабикәһен тыуҙырасаҡ, һәм һин бейек йорттар төҙөүҙә ярышыусы яланаяҡлы, яланғас, йорт-ерһеҙ көтөүселәрҙе күрерһең”. Шунан һуң китте, ә мин әле бер аҙға ҡалдым. Шунда Мөхәммәд ﷺ әйтте: “Эй Ғүмәр, һорау биреүсенең кем икәнлеген беләһеңме һин?” Мин әйттем:” Аллаһ һәм Уның Илсеһе барыһынанда яҡшыраҡ беләләр“. Ул әйтте: ”Һине үҙ диненә өйрәтергә килгән Жәбраил фәрештә ине ул“, — тине. ( Мөслимдә килтерелә.)
3 –cө хәҙис
عن أبي عَبْدِ الرَّحْمنِ عَبْدِ اللهِ بنِ عُمَرَ بنِ الخَطابِ رَضيَ اللهُ عنهُما قال: سَمِعْتُ رسُولَ الله صلى الله عليه وسلم يقولُ: " بُنَي الإسلامُ على خَمْسٍ : شهادَةِ أَنْ لا إلهَ إلا اللهُ وأَنَّ محمَّداً رسولُ اللهِ، وإقَامِ الصَّلاةِ، وإيتَاءِ الزَّكاةِ، وحَجِّ البَيْتِ، وصَوْمِ رَمَضَانَ ". رواهُ البُخَارِيُّ ومسلمٌ.
Ғүмәр ибн Әл-Хаттабтың улы Әбү Ғабдрахман Ғабдуллаһ әйткән (р.ғ): Мин пәйғәмбәрҙең ﷺ былай тигәнен ишеттем: Ислам биш нигеҙҙән тора: Аллаһтан башҡа иләһ юҡ, Мөхәммәд Аллаһ Рәсүле тип раҫлау, намаҙ уҡыу, зәкәт түләү, Ҡәғбәтуллаға хажға барыу һәм рамаҙан айында ураҙа тотоу. (Әл-Бохари һәм Мөслим дә килтерелә.)
4 –се хәҙис
عن أبي عبْدِ الرَّحْمن عبدِ الله بنِ مسعودٍ رضي الله عنه قال: حدَّثَنا رسولُ الله صلى الله عليه وسلم وهُوَ الصَّادقُ المَصْدوق: " إن أَحَدَكُمْ يُجْمَعُ خَلْقُهُ في بَطْنِ أُمِّه أرْبعينَ يوْماً نُطْفَةً، ثُمَّ يَكُونُ عَلَقَةً مِثْلَ ذلك، ثُمَّ يَكُون مُضْغَةً مِثْلَ ذلك، ثُمَّ يُرْسَلُ إليه المَلكُ فَيَنْفخُ فيه الرُّوحَ ويُؤمَرُ بأرْبَعِ كلماتٍ: بِكَتْبِ رِزْقِهِ وأَجَلِهِ وعَمَلِهِ وشَقيٌّ أو سَعيدٌ، فَوَاللهِ الَّذي لا إله غَيْرُهُ إنَّ أَحَدَكُمْ ليَعْمَلُ بعَمَلِ أهْلِ الجَنَّةِ حتى ما يكُون بَيْنَهُ وبَيْنَها إلا ذِرَاعُ، فَيَسْبقُ عَليْه الكِتابُ فَيَعْمَلُ بعَملُ أَهْلِ النَّارِ فَيَدْخُلُها. وإنَّ أَحَدَكُمْ لَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهل النَّارِ حتى ما يَكُون بَيْنَهُ وبَيْنَها إلا ذِرَاعٌ، فَيَسْبِقُ عَلَيْهِ الكتابُ، فَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أهل الجنَّةِ فَيَدْخُلُها ". رواه البخاري ومسلم.
Әбү Ғабдрахман Ғабдуллаһ ибн Мәсғүд ( р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ – хәбәр иткәндәрҙең барыһы ла хаҡ һәм беҙ уға ышанабыҙ беҙгә былай тип һөйләне: Ысынында ла беҙҙең һәр беребеҙҙең яратылыуы әсә ҡарынында бара: ҡырҡ көн орлоҡ рәүешендә, ҡырҡ көн ойошҡан ҡан рәүешендә, ҡырҡ көн тән киҫәге рәүешендә; шунан һуң уға фәрештә ебәрелә, фәрештә уға йән өрә һәм уға дүрт нимә эшләргә ҡушыла: уның ниндәй ризыҡтар ҡулланасағы, ғүмеренең оҙонлығы, уның өлөшөнә тигән ризығы, бәхетһеҙме бәхетлеме буласағын яҙыу. Берҙән бер Аллаһ менән ант итеп әйтәм, ысынында ла һеҙҙең ҡайһы берәүҙәрегеҙҙең ғәмәлдәре йәннәткә эләгеүселәр ғәмәлдәренә тиң булыр кеүек, уға ул ҡул һуҙымында ғына; әммә яҙмыш аның өҫтөнән хәкимлеген ала һәм уның ғәмәлдәре йәһәндәмгә кереүсенеке һыммаҡҡа әүрелә, һәм ул шунда эләгә; ә икенсе берәүҙәрегеҙҙең ғәмәлдәре Йәһәндәмгә эләгеүсенең ғәмәлдәренә оҡшаған кеүек, уға ул ҡул һуҙымында ғына, әммә яҙмыш уның өҫтөнән хәкимлеген ала һәм аның ғәмәлдәре йәннәткә кереүсенеке кеүек була, һәм ул шунда эләгә. (Әл-Бохари һәм Мөслимдә килкерелә.)
5 -cе хәҙис
عن أُمِّ المُؤمِنينَ أُمِّ عَبْدِ الله عائِشَةَ رَضي اللهُ عنها قالَتْ: قالَ رسُولُ الله صلى الله عليه وسلم: " مَنْ أَحْدَثَ في أَمْرِنا هذا ما لَيْسَ منهُ فَهُوَ رَدٌّ ". رَواهُ البُخارِيُّ ومُسْلمٌ. وفي رِوايَةٍ لمُسْلمٍ " : مَنْ عَمِلَ عَمَلاً لَيْسَ عليه أَمْرُنا فَهُوَ رَدٌّ «.
Мөьминдәрҙең инәһе Үммү Ғабдуллаһ Ғәйшә (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ былай тине: ”Кем дә булһа берәү беҙҙең эшебеҙгә, уға урын булмаған ниндәй ҙә булһа бер бидғәт (яңылыҡ) индерһә, ул яңылыҡ кире сығасаҡ.
(Әл-Бохари һәм Мөслимдән килтерелә. Мөслимдең бер фаразында былай яҙылған: Кем дә булһа беҙҙең эшкә яраҡһыҙ ғәмәл ҡылһа, ул кире ҡағылыр.)
6 –сы хәҙис
عَنْ أبي عَبْدِ اللهِ النُّعْمَانِ بْنِ بَشِيرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُما قَالَ : سمعتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: „ إن الْحَلالَ بَيِّنٌ وَإنَّ الْحَرَامَ بَيِّنٌ وَبَيْنَهُما أمور مُشْتَبِهَاتٌ لا يَعْلَمُهُنَّ كَثيِرٌ مِنَ الناسِ، فَمَنِ اتَّقَى الشُّبُهَاتِ اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ، وَمَنْ وَقَعَ في الشَّبُهاتِ وَقَعَ في الْحَرَامِ، كالرَّاعِي يَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى يُوشِك أَنْ يَرْتَعَ فِيهِ، أَلا وَإنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمىً أَلا وَإنَّ حِمَى الله مَحَارِمُه، أَلا وَإنَّ في الجَسَدِ مُضْغَةً إذَا صَلَحَتْ صَلَحً الْجَسَدُ كُلُّهُ وإذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، أَلا وَهِيَ الْقَلْب“ رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ وَمُسْلِمٌ.
Бәширҙең улы Әбү Ғәбдуллаһ ән–Нуғман (р.ғ) әйткән: Мин Пәйғәмбәрҙең (с.ғ.в.) былай тигәнен ишеттем: Хәләл мәғлүм булды, үә харам мәғлүм булды, ә улар араһында күптәр белмәй торған шикле нимәләр күп. Шуға ла шикле эштәрҙә һаҡланыусы кеше үҙен үҙ диненә һәм үҙ намыҫына ҡарата таҙарта. Әммә шикле нәмәләргә кереп киткән кеше, изге урын янында көтөүен йөрөтөп, изге урында уға үлән өҙөп ҡабырға бирмәгән көтөүсе кеүек, харам эштәргә бата. Ысынлап та һәр батшаның үҙ изге урыны бар, һәм ысынлап та, Аллаһтың изге урыны – Уның тыйыуҙары. Хәҡиҡәттә кеше тәненең шундай киҫәге бар, ул сәләмәт булһа, бөтөн тән сәләмәт, әгәр ул ауырыһа, бөтөн тән ауырый. Ысынлыҡта был йөрәк. (Әл- Бохари һәм Мөслимдә килтерел.)
7 –се хәҙис
عن أبي رُقَيَّةَ تَمِيمِ بنِ أوْسٍ الدَّارِيِّ رضي اللهُ عنه: أَنَّ النَّبي صلى الله عليه وسلم قالَ:»الدِّينُ النَّصِيحَةُ". قُلْنَا: لِمَنْ ؟ قالَ: «للهِ، ولِكِتَابِهِ، ولِرَسُولِهِ، ولِلأَئِمةِ المُسْلِمِينَ، وعامَّتِهِمْ» رواه مسلم.
Әби Руҡийә Тәмим ибн Әүсә әд- Дәри ( р.ғ.) әйткән : Пәйғәмбәр ﷺ әйтте; Дин — ул эскерһеҙлек, ихласлыҡ. Беҙ “Кемгә ҡарата?“ – тип һораныҡ. Ул әйтте: “Аллаһҡа, Уның китабына, Уның Рәсүленә, мосолмандарҙың пәйғәмбәренә ҡарата һәм ябай мосолмандарға ҡарата“. (Мөслим)
8 –се хәҙис
عن ابنِ عُمَرَ رضي الله عنهما أنَّ رسُوَل الله صلى الله عليه وسلم قال: «أُمِرْت أَنْ أُقاتِلَ النَّاسَ حتى يَشْهَدُوا أنْ لا إلَهَ إلاَّ اللهُ وأنَّ محمداً رسوُل اللهِ، ويُقِيمُوا الصَّلاَةَ، ويُؤتُوا الزَّكاةَ، فإذا فَعَلوا ذَلِكَ عَصَموا منِّي دِماءَهُمْ وأمْوَالَهُمْ إلا بِحَقِّ الإِسْلامِ، وحِسابُهُم على اللهِ تعالى». رواه البخاري ومسلم.
Ғүмәр ибн әл-Хаттабтың (р.ғ ) -ның улы әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйткән: Миңә кешеләр менән улар Аллаһтан башҡа иләһ юҡ, Мөхәммәд Уның Илсеһе тип әйткәнгә тиклем, улар намаҙ уҡый һәм зәкәт биргәнсегә тиклем көрәшергә ҡушылды, әгәр улар шуны эшләһәләр, мин улар Исламға тоғро булып һәм Аллаһ Тәғәләгә бойһоноп йәшәгәндәренә тиклем уларҙың тормошон яҡлаясаҡмын. (Әл- Бохари һәм Мөслимдә килтерелә.)
9 –сы хәҙис
عن أبي هُرَيْرةَ عَبْدِ الرَّحمنِ بنِ صَخْرٍ رضي الله عنه قال : سمِعْتُ رسولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: «ما نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ فَاجتَنبوهُ، وَمَا أَمَرْتُكُمْ بِهِ فأتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ، فإنَّما أَهْلَكَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ كَثْرَةُ مَسَائِلِهِمْ واخْتلاُفُهُمْ على أَنْبِيَائِهِمْ» رَواهُ البُخَارِيُّ ومُسْلِمٌ.
Әбү Һурайра Ғабдрахман Ибн Сахра (р.ғ.) әйткән: Мин Пәйғәмбәрҙең ﷺ былай тигәнен ишеттем: Мин тыйғандарҙан тыйылығыҙ, мин ҡушҡандарҙы мөмкин булғансы эшләргә тырышығыҙ. Һеҙгә тиклем булғандарҙы уларҙың саманан тыш һорауҙар биреп ҡыҙыҡһыныусан булыуҙары һәм Пәйғәмбәрҙәре менән килешмәүе харап итте. (Әл – Бохари һәм Мөслимдә килтерелде.)
10 –сы хәҙис
عن أبي هُرَيْرَةَ رَضي اللهُ عنه قال: قاَل رسُولُ الله صلى الله عليه وسلم : «إنَ الله طَيِّبٌ لا يَقْبَلُ إلا طَيِّباً، وإنَّ الله أَمَرَ المُؤمِنينَ بِمَا أَمَرَ به المُرْسَلينَ فقال تعالى: {يا أَيُّها الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيَّباتِ واعمَلُوا صالحاً} [المؤمنون: 51] وقال تعالى: {يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا كلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ} [البقرة: 172] ثُمَّ ذَكَرَ الرَّجُل يُطِيلُ السَّفَرَ أشْعثَ أَغْبَرَ يَمُدُّ يَدَيْهِ إلى السَّماءِ يا رَبُّ يا رَبُّ، ومَطْعَمُهُ حَرَامٌ، ومَشْربُهُ حَرَامٌ، وغُذِّيَ بالحَرَامِ، فأَنَّى يُسْتَجَابُ لهُ». رَوَاهُ مُسْلمٌ.
Әбү Һурайра (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйткән: Аллаһ Тәғәлә изгелекле һәм изгелекте генә ҡабул итә. Аллаһ үҙенең мөьминдәренә,Үҙенең Рәсүлдәренә ҡушҡанды, эшләргә ҡушҡан. Аллаһ Тәғәлә әйткән: “Эй Рәсүлдәр, күңелдәрегеҙгә оҡшағанды ашағыҙ һәм изгелек ҡылығыҙ“. Һәм Ул әйткән: “Эй мөьминдәр, беҙ һеҙгә биргән хәләл ризыҡтарҙы ғына ашағыҙ һәм Аллаһҡа шөкөр итегеҙ“. Шунан һуң ул бер кеше менән булған хәлде иҫкә төшөрҙө. Теге кеше, оҙаҡ сәфәрҙән һуң, бысраҡ һәм әрпеш хәлендә ҡулдарын күккә күтәреп: “Эй Раббым , эй Раббым” – ялбара, ә үҙе тыйылған нәмәләр кейгән, тыйылғанды ашай һәм эсә, тыйылған нәмә йөрөтә; шулай булғас, ниндәй яуап бирелергә тейеш һуң уға? (Мөслимдә килтерелә.)
11 –се хәҙис
عَنْ أَبي مُحمَّدٍ الحسَنِ بْنِ عليّ بْنِ أبي طَالِب، سِبْطِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم وَرَيْحَانَتِهِ رضيَ اللهُ عنهُما، قالَ: حَفِظْتُ مِنْ رَسُولِ الله صلى الله عليه وسلم: «دَعْ ما يَرِيبُكَ إلى مَا لاَ يَرِيُبكَ» روَاهُ التِّرْمِذيُّ وَالنَّسَائي، وقالَ التِّرْمِذي : حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ.
Пәйғәмбәрҙең ﷺ яратҡан ейәне Ғәли бин Әбү Талиптың улы Әбү Мөхәммәд әл–Хәсән (р.ғ. ) әйткән: Мин пәйғәмбәрҙең ﷺ түбәндәге һүҙҙәрен иҫтә ҡалдырҙым: Шикләнгән нәмәләрҙе эшләмә, бары тик шикләнмәгәндәреңде генә эшлә. (Әт-Тирмизи һәм Ән – Нәсәи)
12 –се хәҙис
عن أبي هُرَيْرَةَ رضي اللهُ عنه قالَ: قالَ رسُولُ الله صلى الله عليه وسلم: «مِنْ حُسْنِ إسْلاَمِ الْمَرءِ تَرْكُهُ مَا لاَ يَعْنِيهِ».حديث حسن ، رواه الترمذي وغيره .
Әбү Һурайра (р.ғ) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйткән: Яҡшы мосолман булыу өсөн үҙеңә ҡағылмағанға ҡыҫылмаҫҡа кәрәк. (Әт – Тирмизи)
13 –сө хәҙис
عن أبي حَمْزَةَ أَنسِ بنِ مالكٍ رضي اللهُ عنه خادِم رسولِ الله صلى الله عليه وسلم قال : «لا يُؤمِنُ أحَدُكُمْ حتى يُحِبَّ لأخِيهِ ما يُحِبُّ لِنَفْسه». رَواهُ البُخاري ومُسلم.
Пәйғәмбәрҙең ﷺ хеҙмәтсеһе Әбү Хәмзә Әнәс ибн Мәлик (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйткән: Кем үҙ туғанына үҙенә теләмәгәнде тәләмәһә ысын мосолман булмай. (Әл-Бохари һәм Мөслимдә килтерелә.)
14 –се хәҙис
عن ابْنِ مَسْعُودٍ رضي اللهُ عنه قالَ: قالَ رسُولُ الله صلى الله عليه وسلم: «لاَ يَحِلُّ دَمُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ يَشْهَدُ أنْ لاَ إله إلاّ الله وأَنِّي رَسُولُ الله إلاّ بإحْدَى ثَلاَثٍ: الثَّيِّبُ الزَّاني، وَالنَّفْسُ بالنّفْسِ، وَالتَّارِكُ لِدِيِنِهِ الْمُفَارِقُ لِلْجَماعَةِ». رَوَاهُ البخاري ومسلم.
Ибн Мәсғүд (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйткән: Шәриғәт ҡануны буйынса, мосолмандың ҡаны бары тик өс осраҡта ғына түгелергә мөмкин: зина ҡылған осраҡта, башҡа берәүҙең ғүмерен өҙгәндә, диндән сығып мөртәт булғанда. (Әл–Бохари һәм Мөслимдә килтерелә.)
15 –се хәҙис
عن أبي هُرَيْرَةَ رضي الله عنهُ: أنَّ رسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قال : «مَنْ كانَ يُؤمِنُ باللهِ والْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيَقُل خَيْراً أَوْ لِيَصْمُتْ، ومَنْ كانَ يُؤمِنُ باللهِ والْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جارَهُ، ومَنْ كانَ يُؤمِنُ باللهِ والْيوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ». رواه البخاري ومسلم.
Әбү Һурайра (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйтте: Аллаһҡа һәм Ҡиәмәт көнөнә ышанған кеше йә дөрөҫөн һөйләһен, йә өндәшмәһен; Аллаһҡа һәм Ҡиәмәт көнөнә ышанған кеше үҙ күршеһенә йомарт булһын; Аллаһҡа һәм Ҡиәмәт көнөнә ышанған кеше үҙ ҡунағына йомарт булһын. (Әл-Бохари һәм Мөслимдә килтерелә.)
16 –сы хәҙис
عن أبي هُرَيْرَةَ رضي اللهُ عنه أنَّ رَجُلاً قال لِلنَّبِّي صلى الله عليه وسلم: أَوصِني، قالَ:
«لا تَغْضَب»، فَرَدَّدَ مِرَاراً، قال: «لا تَغْضَب». رواه البخاري.
Әбү Һурайра (р.ғ.) әйткән: бер кеше Пәйғәмбәргә ﷺ әйткән: “Кәңәш бир әле миңә“, -тигән. Пәйғәмбәр ﷺ әйткән: ”Асыуланма!“ Әлеге кеше бер нисә тапҡыр ҡабатлаған һорауын, әммә Пәйғәмбәр ﷺ: “Асыуланма!“ – тигән. (Әл- Бохарила килтерелгән.)
17 –се хәҙис
عن أبي يَعْلَى شَدَّادِ بْنِ أَوْسٍ رضي اللهُ عنه، عن رسولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم قال: «إنَّ اللهَ كَتَبَ الإِحْسانَ على كلِّ شَيءٍ، فإذا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ، وَإذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذِّبْحَةَ، ولْيُحِدَّ أَحَدُكُمْ شَفْرَتَهُ ولْيُرحْ ذَبيحَتَهُ» .رواه مسلم.
Әбү Йәғлә Шәддә ибн Ауса ( р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйтте: Хәҡиҡәттә, Аллаһ бар нәмәгә оҫталыҡ күрһәтергә ҡушҡан. Һәр берегеҙ бысағын яҡшылап ҡайраһын һәм һуя торған хайуанды интектермәһен . (Мөслимдә килтерелә.)
18 –cе хәҙис
عن أبي ذَرٍّ جُنْدُب بِن جُنَادَة، وأبي عبد الرحمن مُعَاذ بِن جَبَلٍ رضي الله عنهما، عن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: «اتق الله حيثما كنت، وأَتْبِعِ السَّيئةَ الحسنةَ تَمْحُها، وخالقِ الناسَ بخُلُقٍ حسنٍ». رواه الترمذي وقال: حديث حسن. وفي بعض النسخ: حسن صحيح.
Әби Ҙәрри Жундуб ибн Жунәд (р.ғ.) һәм Әбү Ғабдрахман Муғәҙ ибн Жәбәл (р.ғ.) әйткәндәр: Пәйғәмбәр ﷺ әйкән: Ҡайҙа ғына булһаң да, Аллаһтан ҡурҡ, һәр насар эшең артынан уны ҡапларлыҡ яҡшы эш эшлә, кешеләргә яҡшы мөғәмәләлә бул. (Әт–Тирмизиҙа килтерелә. Дөрөҫ хәҙис)
19 –сы хәҙис
عن أبي العَبَّاس عَبْدِ اللهِ بنِ عَبْاسٍ رَضي اللهُ عنهما قال: كُنْتُ خَلْفَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم يًوْماً، فقال: « يا غُلامُ، إنِّي أُعَلِّمُكَ كلِماتٍ: احْفَظِ اللهَ يَحْفَك، احْفَظِ اللهَ تَجِدْهُ تُجاهَك، إذا سأَلْتَ فاسْأَلِ اللهَ، وإذا اسْتَعنْتَ فاسْتَعِنْ باللهِ، واعْلَمْ أنَّ الأُمَّة لَو اجْتَمَعَتْ على أَنْ يَنْفَعُـوكَ بِشَيءٍ لَمْ يَنْفَعُوكَ إلا بِشَيْءٍ قدْ كَتَبَهُ اللهُ لَكَ، وإن اجْتَمَعُوا على أن يَضُرَّوكَ بِشيءٍ لَمْ يَضُروكَ إلا بِشَيء قد كَتَبهُ اللهُ عَلَيْكَ، رُفِعَتِ الأقْلامُ وَجَفَّتِ الصُّحُفُ». رواه الترمذي وقال:حديث حسن صحيحٌ .
وفي رواية غير الترمذي [رواية الإمام أحمد ]: "احْفَظِ الله تَجِدْهُ أَمَامَكَ، تَعَرَّفْ إلى اللهِ في الرَّخاء يَعْرِفْكَ فـي الشِّدةِ، واعْلَمْ أَنَّ مَا أَخْطأَكَ لَمْ يَكُنْ لِيُصِيبَكَ، ومَا أَصابَكَ لَمْ يَكُنْ لِيُخْطِئَكَ، واعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مع الصَّبْرِ، وأنَّ الْفَرَجَ مَعَ الْكَرْبِ، وأنَّ معَ الْعُسْرِ يُسْراً ".
Әбү Ғәббәс Ғабдулла(р.ғ.), Ғәббәстең улы әйткән: Бер ваҡыт мин Пәйғәмбәрҙең ﷺ артында ултыра инем. Һәм ул миңә әйтте: “Егет! Мин һине ҡайһы бер һүҙҙәргә (васыяттарға) өйрәтәм: Аллаһты иҫеңдә тот, һәм Аллаһ һине яҡлар; Аллаһты иҫеңдә тот һәм һин Уны үҙеңдең алдыңда күрерһең. Һорайһың икән, Аллаһтан һора; ярҙам эҙләйһең икән, ярҙамды Аллаһтан эҙлә. Бел, әгәр халыҡ һиңә яҡшылыҡ эшләү өсөн берләшә икән, ул Аллаһ һиңә алдан әҙерләп ҡуйған яҡшылыҡты ғына эшләй бел, әгәр халыҡ һиңә яманлыҡ эшләү өсөн берләшә икән, ул Аллаһ һиңә алдан әҙерләп ҡуйған яманлыҡты ғына эшләй. Ҡәләм ҡағыҙҙан айрылған, һәм ҡараһы ҡағыҙ биттәрендә инде кипкән “. (Әт–Тирмизи был дөрөҫ хәҙис)
20 –се хәҙис
عن أبي مَسْعُودٍ عُقْبَةَ بن عمرو الأَنْصَارِيّ البَدْرِيّ رضي اللهُ عنه قال : قالَ رسُولُ الله صلى الله عليه وسلم: «إِنَّ مما أَدْرَكَ النَّاسُ مِنْ كَلامِ النُّبُوةِ الأولى: إِذا لمْ تَسْتَحْي فاصْنَعْ ما شِئْتَ». رواه رواه البخاري.
Әбү Мәсғуд Ғуҡбә Әмри әл-Әнсари әл–Бәдри (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйтте: Кешеләр алдан килгән Пәйғәмбәрлектән алған һүҙҙәр араһында бындайҙары бар: “Әгәр һин оялыу хисе тоймайһың икән, үҙең теләгәнсә эшлә “. (Әл–Бохари.)
* * *
Был хәҙисте ике төрлө аңлатып була, тип иҫәпләнә:
а) әгәр эшләгән эшеңдән оялмайһың икән, тыныс ҡына намыҫың ҡушҡанса эшләй бир;
б) әгәр кеше намыҫын юғалтҡан икән, уны инде бер нәмә лә туҡтата алмай.
21 –се хәҙис
عن أبي عَمْرو، وَقِيلَ: أبي عَمْرَةَ، سُفْيَانَ بْنِ عَبْدِ اللهِ الثّقَفيِّ رَضيَ اللهُ عَنْهُ قَال: قُلْتُ: يا رَسُولَ الله، قُلْ لي في الإِسْلاَمِ قَوْلاً، لاَ أَسْأَلُ عَنْهُ أَحَداً غَيْرَكَ. قَال: «قُلْ: آمَنْتُ باللهِ ثُمَّ اسْتَقِمْ». رواه مسلم.
Әбү Ғамру — уны Әбү Ғәмрәһ — Суфиян ибн Ғабдуллаһ әҫ-Ҫәҡәфи (р.ғ.), тип тә иҫкә алалар риүәйәт иткән. Мин: “Эй Аллаһтың Рәсүле! Ислам тураһында мин һинән генә һорай ала торғандарҙы һөйлә әле! “ – тинем. Ул әйтте: ” Мин Аллаһҡа ышанам, тип әйт – шунан һуң һәм һүҙеңдә тоғро бул (шәриғәт буйынса йәшә)!”. (Мөслимдә килтерелә.)
22 –се хәҙис
عَنْ أبي عَبْدِ اللهِ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللهِ الْأَنْصَارِيِّ رَضي اللهُ عَنْهُما أَنَّ رَجُلاً سَأَلَ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَقال: أَرَأَيْتَ إذَا صَلَّيْتُ الصَّلَواِت الْمكْتُوباتِ، وَصُمْتُ رَمَضانَ، وَأَحْلَلْتُ الْحَلاَلَ، وَحَرَّمْتُ الْحَرَامَ، وَلَمْ أَزِدْ على ذِلكَ شَيْئاً، أَأَدْخُلُ الْجَنَّةَ ؟ قال: «نَعَمْ». رواه مسلم
وَمَعْنى حَرَّمْتُ الْحَرَامَ: اجْتَنَبْتُهُ، وَمَعْنى أَحْلَلْتُ الْحَلاَلَ : فَعَلْتُهُ مُعْتَقِداً حِلَّهُ.
Әбү Ғабдуллаһ Зәбир – Ғабдуллаһ әл-Әнсариҙың улы (р.ғ.) әйткән: Бер кеше Пәйғәмбәрҙән ﷺ һораған: “Һин нисек уйлайһың, әгәр мин фарыз намаҙҙарын уҡыһам, Рамаҙан айында ураҙа тотһам, рөхсәт ителгәнде рөхсәт ителгән тип, тыйылғанды тыйылған тип, башҡа бер нәмә лә эшләмәһәм — йәннәткә керерменме мин? “Ул: “Эйе“, — тип яуап биргән .
23 –сө хәҙис
عن أبي مالكٍ الحارِثِ بنِ عاصِمٍ الأَشْعَرِيِّ رضي اللهُ عنهُ قال : قال رسولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «الطُّهُورُ شَطْرُ الإِيَمانِ، والحمدُ لِلهِ تَمْلأُ الْمِيزَانَ، وسُبْحانَ اللهِ والحمدُ لِلهِ تَمْلآنِ — أو تَمْلأُ — ما بَيْنَ السَّماواتِ والأرضِ، والصَّلاةُ نورٌ، والصَّدَقَةُ بُرْهانٌ، والصَّبْرُ ضِيَاءٌ، والْقُرآنُ حُجَّةٌ لَكَ أو عَلَيْكَ، كُلُّ النَّاسِ يَغْدو، فَبائعٌ نَفْسَهُ، فَمُعْتِقُها أَو مُوبِقُها». رواه مسلم.
Әбү Мәлик әл–Харис ибн Ғәсым әл-Ашғари (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйтте: Таҙалыҡ – ул Имандың яртыһы. “Әлхәмдүлиллаһ” тип әйтеү (ҡиәмәттә) үлсәү тәрлинкәләрен тултыра. “Сүбханаллаһ” һәм “Әлхәмдүлилләһ” тип әйтеү Ер менән Күктәр араһындағы нәмәләрҙе тултыра. Намаҙ ҡылыу – ул нур; Аллаһ ҡушҡан эштәр – бурһән (дәлил); түҙемлек – яҡтыртыу: ә Ҡөрьән – һинең яҡлы йәки һиңә ҡаршы хүжжәһ (дәлил): һәр кем үҙ көнөн үҙе башлай һәм үҙ йәнен һатыусы булып тора, йә ул уны ҡотҡара, йәки уны һәләк итә итә. (Мөслимдә килтерелә.)
24 –се хәҙис
عن أبي ذَرٍّ الْغِفاريِّ رضي الله عنه، عن النبيِّ صلى الله عليه وسلم فيما يَرْويهِ عن رَبِّهِ عَزَّ وجَلَّ أَنَّهُ قال: « يا عِبادي إنِّي حَرَّمْتُ الظُلْمَ على نَفْسِي وَ جعَلْتُهُ بَيْنَكُمْ مُحَرَّماً فلا تَظَالَمُوا.
يا عِبادي كُلُّكُمْ ضالٌّ إلا مَنْ هَدَيْتُهُ، فاسْتَهدُوني أهْدِكُمْ.
يا عِبادِي كُلُّكُمْ جائعٌ إلا مَنْ أطْعَمْتُهُ، فاسْتَطْعِمُوني أُطْعِمْكُم.
يا عِبادِي كُلُّكُمْ عَارٍ إلا مَنْ كَسَوْتُهُ، فاسْتكْسوني أَكسُكُم.
يا عِبادِي إِنَّكُمْ تُخْطِئُونَ بالليْلِ والنَّهارِ، وأنا أَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً، فاسْتَغْفِرُوني أُغْفِر لكُمْ.
يا عِبادِي إِنَّكُمْ لنْ تبْلغُوا ضَرِّي فتَضُرُّوني، ولن تبْلُغُوا نفْعي فَتَنْفعُوني.
يا عِبادِي لوْ أَنَّ أَوَّلكُمْ وآخِرَكُمْ وإنْسَكُمْ وجِنَّكُمْ كانُوا عَلَى أَتْقَى قَلْبِ رَجُلٍ واحدٍ مِنْكُمْ ما زادَ ذلك في مُلْكي شَيئاً.
يا عِبادِي لوْ أَنَّ أَوَّلكُمْ وآخِرَكُمْ وإنْسَكُمْ وجِنَّكُمْ كانُوا عَلَى أَفْجرِ قَلْبِ وَاحدٍ مِنْكُمْ ما نَقَصَ مِنْ مُلْكي شَيئاً.
يا عِبادِي لوْ أَنَّ أَوَّلكُمْ وآخِرَكُمْ وإنْسَكُمْ وجنَّكُمْ قاموا في صَعِيدٍ، فَسَأَلُوني، فأَعْطَيْتُ كلَّ واحدٍ مَسْأَلَتَهُ ما نَقَصَ ذلك مِمَّا عِنْدِي إلا كما يَنْقُصُ الْمِخْيَطُ إذا أُدْخِلَ الْبَحْرَ.
يا عِبادِي إنَّما هي أعمَالكُمْ أُحْصِيها لَكُمْ ثُمَّ أُوَفِّيكُمْ إيَّاها، فَمَنْ وَجَدَ خيْراً فَلْيَحْمَدِ اللهَ، ومَنْ وَجَدَ غَيْرَ ذلك فَلا يَلومَنَّ إلا نَفْسَهُ» رواه مسلم.
Әбү Ҙәрри әл–Ғифари (р.ғ.) риүәйәт иткән, Пәйғәмбәребеҙ ﷺ аша Аллаһтың әйткәндәренән береһе түбәндәгеләр булған (был хәҙис ҡодси сөнки был хәҙистә Пәйғәмбәр, һүҙгә-һүҙ үк булмаһа ла Аллаһ әйткән һүҙҙәрҙе килтерә. Ҡодси хәҙис бер нисек тә Ҡөрьәндең бер киҫәге булып һаналмай.):
Эй Минең ҡолдарым, Мин золомддо үҙ – үҙемә тыйҙым һәм быны һеҙгә лә тыйҙым, сөнки һеҙ бер – берегеҙгә золом ҡылаһығыҙ.
Эй Минең ҡолдарым, Мин һиҙәйәткә күндергәндән башҡаларығыҙ яңғылышаһығыҙ, шуға ла Минең күндереүемде эҙләгеҙ, һәм Мин һеҙҙе күндерермен. Эй ҡолдарым Минең, Мин туҡландырмағандарығыҙҙан башҡаларығыҙ һеҙҙең ас, шуға ла Минең ризығымды һорағыҙ, һәм Мин туҡландырырмын. Эй ҡолдарым Минең, Мин кейендергәндәрегеҙҙән башҡаларығыҙ яланғас һеҙҙең, шуға ла Минән кейемдәр һорағыҙ, һәм Мин һеҙҙе кейендерермен. Эй ҡолдарым Минең, һеҙ көндөҙ һәм төнөндә гонаһ эштәр эшләйһегеҙ, Һәм Мин барлыҡ гонаһтарҙы кисерәм, шулай булғас, Минең ярлыҡауыма өлгәшергә юлдар эҙләгеҙ, һәм Мин һеҙҙе ярлыҡармын.
Эй Ҡолдарым Минең, һеҙ Миңә зыян һалырлыҡ зыяндар таба алмайһығыҙ, һәм һеҙ Миңә изгелелек күрһәтерлек изгелектәр таба алмайһығыҙ. Эй ҡолдарым Минең, әгәр һеҙҙең әүүәлгеләрегеҙ һәм һеҙҙең ахырғыларығыҙ, хатта арағыҙҙағы кешеләрегеҙ һәм арағыҙҙағы ендәрегеҙ, арағыҙҙағы динле берәүегеҙҙең йөрәге кеүек үк тәҡүә булғанда ла, (бында пәйғәмбәребеҙ ﷺ) был Минең батшалығымды һис бер нәмәгә арттыра алмаҫ ине. Эй ҡолдарым Минең, хатта әгәр арағыҙҙағы ендәрегеҙ, арағыҙҙағы иң насар берәүегеҙҙең йөрәге кеүек үк боҙоҡ булһа ла, (бында иблис) Минең батшалығымды һис бер нәмәне кәметә алмаҫ ине. Эй ҡолдарым Минең, хатта һеҙҙең беренселәрегеҙ һәм һеҙҙең һуңғыларығыҙ, арағыҙҙағы кешеләрегеҙ һәм арағыҙҙағы ендәрегеҙ, бер урынға йыйылып, Мин уларҙың һәр береһенә ул һорағанын бирһәм, был Мин эйә булған нәмәләрҙе диңгеҙгә төшөрөлгән энә кеүек тә кәметә алмаҫ ине. Эй Минең ҡолдарым, Мин һеҙҙең ғәмәлдәрегеҙҙе иҫәпләп барам һәм һуңынан һеҙҙе бүләкләйем; шулай булғас, изгелек алған кеше әлхәмдү лилләһ тип Аллаһты данлаһын, башҡаһын алған кеше үҙенә үпкәләһен. (Мөслимдә килтерелә.)
25 –се хәҙис
عن أبي ذَرٍّ رضي اللهُ عنه: "أَنَّ ناساً من أَصْحابِ رسول الله صلى الله عليه وسلم، قالوا لِلنَّبيِّ صلى الله عليه وسلم: يا رسولَ اللهِ، ذَهَب أَهْلُ الدُّثورِ بالأُجورِ، يُصَلُّونَ كما نُصَلِّي، ويَصُومُونَ كما نَصُومُ، وَيَتَصَدَّقُون بِفضُولِ أَمْوَالِهِمْ. قَالَ: "أوَ ليسَ قَدْ جَعَلَ اللهُ لَكُمْ مَا تَصَدَّقُونَ ؟ إنَّ لَكُمْ بكلِّ تَسْبيحَةٍ صَدَقَةً، وكُلِّ تَكْبِيرَةٍ صَدَقَةً، وكُلِّ تَحْمِيدَةٍ صَدَقَةً، وَكُلِّ تَهْلِيلَةٍ صَدَقَةً، وَأَمْرٍ بِالْمَعرُوفِ صَدَقَةً، وَنَهْيٍ عَنْ مُنْكَرٍ صَدَقَةً، وفي بُضْعِ أحَدِكُمْ صَدَقَةً. قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، أَيَأْتي أحَدُنَا شَهْوَتَهُ وَيَكُونُ لَهُ فِيهَا أجرٌ ؟ قَالَ: أَرَأَيْتُمْ لَوْ وَضَعَها في حَرَامٍ، أَكَانَ عَليْهِ وزْرٌ ؟ فَكَذلِكَ إذَا وَضَعَها في الْحَلاَلِ كانَ لَهُ أَجْرٌ ". رواه مسلم.
Шулай уҡ Әбү Ҙәрри (р.ғ.) риүәйәт иткән: Пәйғәмбәрҙең ﷺ Сәхәбәләренән (Сәхәбә — Пәйғәмбәр менән осрашҡан, уға ышанған, мосолман булып үлгән кешене аңлата.) бер нисәһе әйткәндәр: “Эй Аллаһ Рәсүле! Байҙарға бөтөн байлыҡтар ҙа бирелгән; улар беҙҙең кеүек үк намаҙ уҡый, беҙҙең кеүек үк ураҙа тота, улар ҙа Аллаһ эштәренә үҙ байлыҡтарының бер өлөшөн бирәләр“. Ул әйткән: ”Һеҙ изгелекле эштәргә бирә торған нәмәләрҙе һеҙҙең өсөн Аллаһ яратмағанмы ни? Ысынлап та һәр бер тәсбих (“Сүбханаллаһ” тип әйтеү ) — һауаплы ғәмәл, тәкбир (“Аллаһу әкбәр” тип әйтеү) – һауаплы ғәмәл, һәр тәхмид (“Әлхәмдү лилләһ” тип әйтеү) — һауаплы ғәмәл, һәм һәр тәхлил (“Лә иләһә илләллаһ” тип әйтеү) – һауаплы ғәмәл, һәм һәр изгелек ҡылыу һауаплы, һәр яманлыҡтан тыйылыу һауаплы ғәмәл, хатта берегеҙҙең ҡатынығыҙ менән енси яҡынлыҡ ҡылыуығыҙ ҙа – һауаплы ғәмәл .
Улар әйттеләр: ”Эй Аллаһ Рәсүле, беҙҙең беребеҙ енси теләген ҡәнәғәтләндерһә, ул бының өсөн һауап аласаҡмы?” Ул әйткән: ”Әллә һеҙ ҡанунға ҡаршы барған кешенең гонаһ эшләгәнен белмәйһегеҙме? Шулай булғас, ҡанун нигеҙендә ғәмәл ҡылған кеше лә һауабын аласаҡ“ (Мөслимдә килтерелә) .
26 –сы хәҙис
عن أَبي هُرَيْرَةَ رَضي اللهُ عنه قال: قالَ رسُولُ الله صلى الله عليه وسلم: «كُلُّ سُلامَى مِنَ النَّاسِ عليه صَدَقَةٌ، كُلَّ يَوْمٍ تَطْلُعُ فِيهِ الشَّمْسُ: تَعْدِلُ بَيْنَ اثْنَيْنِ صَدَقَةٌ، وتُعين الرَّجُلَ في دَابَّتِهِ فَتَحْمِلُهُ عليها أو تَرْفَعُ لهُ متَاَعَهُ صَدَقَةٌ، والْكَلِمةُ الطَّيِّبةُ صَدَقَةٌ، وبكُلِّ خَطْوَةٍ تَمشِيها إلى الصَّلاةِ صَدَقَةٌ، وتُمِيطُ الأَذَى عنِ الطَّرِيِق صَدَقَةٌ». رواه البخاري ومسلم.
Әбү Һурайра (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйтте: “Кеше тәненең һәр бер өлөшөнә саҙаҡа биреү мотлаҡ; ҡояш сыҡҡан (һәр көндө) ике кеше бәхәсендә ғәҙел хөкөм итеү – саҙаҡа (һауаплы эш); шулай уҡ кешегә эйәргә атланырға ярҙам итеү – һауаплы эш, яҡшы һүҙ – һауаплы эш; намаҙға барыу (мәсеткә барыу) юлындағы һәр аҙымың – һауаплы эш; юлда ҡамасаулап ятҡан әйберҙе алып ташлау – һауаплы эш.” (Әл – Бохари һәм Мөслимдә килтерелә.)
27 –cе хәҙис
عن النّوَّاسِ بْنِ سَمْعَانَ رضيَ اللهُ عَنْهُ عن النَّبي صلى الله عليه وسلم قَالَ: «الْبِرُّ حُسْنُ الْخُلُقِ، وَالإِثْمُ مَا حاكَ في نَفْسِكَ وَكَرِهْتَ أَنْ يَطَّلِعَ عَلَيْهِ النَّاسُ». رواه مسلم.
وعن وَابصَةَ بْنِ مَعْبَدٍ رضي اللهُ عَنْهُ قالَ: أَتَيْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ: «جِئْتَ تَسأَلُ عَنِ الْبِرِّ ؟». قُلْتُ: نَعَمْ. فَقَالَ: «اسْتَفْتِ قَلْبَكَ، الْبِرُّ مَا اطْمَأَنَّتْ إلَيْهِ النَّفْسُ وَاطْمَأَنَّ إلَيْهِ الْقَلْب، وَالإِثْمُ مَا حاكَ في النَّفْسِ وَتَردَّدَ في الصَّدْرِ وَإنْ أَفْتَاكَ النّاسُ وَأَفْتَوْكَ».
حَدِيثٌ حَسَنٌ رُوِيْنَاهُ في مُسْنَدَي الإِمامَيْنِ: أَحمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ، وَالدَّارِميِّ بإسْنَادٍ حَسَنٍ.
Ән- Нәүәс ибн Сәмғән (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйткән: Ғәҙеллек – ул яҡшы әхләҡле сифат, ә гонаһ эшләү – һинең күңелеңдә ҡымшанып, уны башҡаларға белдерткең килмәй торған тойғо. Мөслимдә килтерелә.
Үәбис ибн Мәғбәд (р.ғ.) әйткән: Мин Аллаһ Рәсүле ﷺ янына килдем һәм ул әйтте: “Һин ғәҙеллек тураһында һорарға килдеңме?” Мин: “Эйе“, — тинем. Ул әйтте: “Үҙ йөрәгеңдән һора. Ғәҙеллек ул йәндең дә борсолмай, йөрәгең дә борсолмай торған нәмә, ә гонаһ эшләү – күңелеңдә ҡымшанып, кешелә күп тапҡыр һиңә, улар фекеренсә, һин законлы эш иттең, тип ҡабатлаған осраҡта ла күкрәгеңдә тулаған нәмә“.
28 –се хәҙис
عن أبي نَجيحٍ الْعِرْباضِ بنِ سارِيَةَ رضي اللهِ عنه قال: وَعَظَنَا رسولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم مَوْعِظَةً وَجِلَتْ مِنها الْقُلُوبُ، وذَرَفَتْ منها الْعُيُونُ، فَقُلْنا: يا رسول اللهِ، كأَنَّهَا مَوْعِظَةُ مُوَدِّعٍ، فأَوْصِنا. قال: «أُوصِيكُمْ بِتَقْوَى اللهِ عَزَّ وَجَلَّ، والسَّمْعِ والطَّاعَةِ، وإن تَأَمَّرَ عَلَيْكُمْ عَبْدٌ، فإنَّهُ مَنْ يَعِشْ مِنْكُمْ فَسَيَرَى اخْتِلافاً كَثِيراً، فَعَليْكُمْ بِسُنَّتي وسُنَّةِ الخُلفَاءِ الرَّاشِدِينَ المَهْدِيِّينَ، عَضُّوا عليها بالنَّواجِذِ، وإيَّاكُمْ ومُحْدَثاتِ الأُمُورِ، فإنَّ كلَّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ» رواه أبو داود والترمذي وقال: حديث حسن صحيح.
Әбү Нәжих әл-Ғирбад Ибн Сәрий (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ беҙгә йөрәктәребеҙҙе ҡурҡыу менән тултырған һәм күҙҙәребеҙгә йәш сығарған вәғәз уҡыны. Беҙ әйттек: “Эй Пәйғәмбәр ﷺ, был вәғәз һуңғыға оҡшаған, шулай булғас һин беҙгә күрһәтмәләреңде бир“, тинек Ул әйтте: “Минең һеҙгә күрһәтмәләрем: Аллаһтан ҡурҡығыҙ, хатта, һеҙгә имам булып, ҡол торһа ла, Уға бойһоноғоҙ. Ысынлап та, ҡайһығыҙ яҡшы (оҙаҡ)йәшәй шул ҙур ыҙғыштар шаһиты буласаҡ, шуға ла, минең сөннәттәремде һәм хаҡ Рәшид Хәлифтәре (титул Исламдың беренсе дүрт хәлифенә бирелә) сөннәттәрен тотоғоҙ – уларҙан аҙым да сигенмәгеҙ. Яңы өҫтәмәләрҙән (бидғәттәрҙән) ҡурҡығыҙ, сөнки был – үҙгәреш, ә һәр үҙгәреш – ялғышыу, ә һәр ялғышыу йәһәндәмгә илтә. (Әбү Дауытта һәм әт- Тирмизиҙа килтерелә. Дөрөҫ хәҙис.)
29 –сы хәҙис
عن معاذ بن جبل رضي الله عنه قال: قلت: يا رسول الله، أخبرني بعمل يدخلني الجنَة ويُبَاعِدُني عن النار. قال: «لقد سألتَ عن عظيمٍ، وإنه ليسيرٌ على من يَسَّرَهُ اللهُ تعالى عليه : تَعْبُدُ الله لا تُشركُ به شيئاً، وتُقيمُ الصلاة،وتُؤتي الزكاةَ، وتصومُ رمضانَ، وتَحجُّ البيتَ».ثم قال: « ألا أَدُلُّكَ على أبْوَابِ الخير؟:الصومُ جُنَّةٌ، والصدقةُ تُطفىء الخطيئة كما يُطفىء الماءُ النارَ، وصلاة الرجل في جوف الليل، ثم تلا: {تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنْ الْمَضَاجِعِ} — حتى بلغ — {يَعْمَلُونَ} [ السجدة: 16-17].
ثم قال:» ألا أخبرك برأس الأمر وعموده وذِروة سَنَامِهِ؟ قلت: بلى يا رسول الله. قال: « رأس الأمر الإسلامُ، وعَمُوده الصلاةُ، وذِروة سَنَامه الجهاد».
ثم قال: « ألا أخبرك بِمِلاكَ كلِّهِ»؟ فقلت بلى يا رسول الله، فأخذ بلسانه وقال: « كفَّ عليك هذا» . قلت : يا نبي الله، وإنَّا لمؤاخذون بما نتكلم به ؟! فقال: " ثَكِلتكَ أمُّكَ، وهل يَكُبُّ الناسَ في النار على وجوههم — أو قال: «على مناخِرِهم — إلا حصائد ألسنتهم» . [رواه الترمذي] وقال: حديث حسن صحيح.
Муғәҙ ибн Жәбәл (р.ғ.) әйткән: Мин әйттем: “Эй Пәйғәмбәр, мине Йәннәткә керетеүсе һәм Йәһәндәмгә кереүҙән һаҡлап ҡалыусы эштәр тураһында һөйләсе“. Ул әйтте: “Һин минән бик тә мөһим нәмәләр тураһында һораның, әммә ул Ҡөҙрәтле Аллаһ аңлайышлы иткән кешегә аңлашылыр. Һин, Уға бер кемде лә тиңдәш ҡуймайынса, Аллаһҡа табынырға, һин намаҙ уҡырға, зәкәт түләргә, Рамаҙан айында ураҙа тоторға һәм Изге Йортҡа хажға барырға тейеш.“ Шунан ул әйтте: ”Теләйһеңме, мин һиңә тәҡүәлек ишектәрен күрһәтәм? Ураҙа ҡалҡан – һауаплы эш, ул һыу утты бөтөргән кеүек, гонаһтарҙы бөтөрә, һәм шулай уҡ төн уртаһында кешенең намаҙ уҡыуы“. Шунан һуң ул былай тип уҡыны: “Улар йәндәре һәм арҡалары менән урындарынан тороп, төндә намаҙ уҡырҙар һәм Раббыларына доға ҡылырҙар, Аның ғазабынан ҡурҡып һәм рәхмәтен өмөт итеп, һәм улар Беҙ биргән малдан саҙаҡа бирерҙәр. Йәннәткә керәһе мөьминдәр уларға унда нәмә әҙерләнгәнен алдан береһелә белмәҫ, Йәннәткә кереп күргәс, күҙҙәре нурланыр, күңелдәре шатланыр, уларҙың эшләгән яҡшылыҡтарына изге яза булһын өсөн“. Шунан ул әйтте: “ Һиңә бөтөн нәмәнең юғары нөктәһе, уның бағаналары һәм юғары өлөшө тураһында һөйләргә ме?“ Мин: “Эйе, эй Аллаһтың Рәсүле!“ – тинем. Ул әйтте: “Бар нәмәнең юғары нөктәһе – Ислам, бағанаһы – намаҙ , ә юғары өлөшө жиһад (изге һуғыш). Шунан ул әйтте: ”Быларға нисек етергә икәнен һөйләргәме һиңә?” Мин әйттем: ”Эйе , Аллаһтың Рәсүле“. Ул телен тотто ла әйтте: “Тот уны“. Мин әйттем: “Эй Аллаһтың Рәсүле, беҙ һөйләгән нәмәләр беҙҙең үҙебеҙгә ҡаршы ҡулланыласаҡмы?” Ул әйтте: ”Әсәң һинән мәхрүм ҡалһын, Муғәҙ! Кешеләрҙе йөҙҙәре менән – ул әйткәнсә, танауҙары менән – йәһәндәмгә тел емештәренән башҡа нәмә керетә ала?”. (Әт – Тирмизиҙа килтерелә, дөрөҫ һәм яҡшы хәҙис тигән.)
30 –сы хәҙис
عن أبي ثَعْلَبَةَ الخُشَنيِّ جُرْثُومِ بن ناشِرٍ رضي اللهُ عنه، عن رسول اللهِ صلى الله عليه وسلم قال : «إن الله تعالى فَرَضَ فَرَائِضَ فَلا تُضَيِّعُوها، وحَدَّ حُدُوداً فَلا تَعْتَدُوها، وحَرَّمَ أشْياءَ فَلا تَنْتَهِكُوها، وسَكَتَ عَن أشيْاءَ — رَحْمَةً لَكُمْ غَيْرَ نِسْيانٍ — فلا تَبْحَثُوا عنها». حديث حسن رواه الدَّارَقُطْنِيّ وغيرُه .
حَسَّنَه النووي رحمه الله تعالى، ووافقه عليه الحافظ العراقي، والحافظ ابن حجر، و صححه ابن الصلاح.
Әбү Ҫәғләб әл-Хушани Журҫум ибн Нәшир (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйткән: Бар нәмәнән дә ҡөҙрәтлерәк Раббы дини бурыстар билгеләгән, шуның өсөн уларға ҡул һелтәмә; Ул сиктәр билгеләгән, шуның өсөн уларҙан сыҡма: Ул ҡайһы бер нәмәләрҙе тыйған, шуның өсөн уларҙы боҙма: онотҡанлыҡтан түгел, ә һине йәлләгәнлектән, Ул ҡайһы бер нәмәләр тураһында өндәшмәй ҡалған, шуның өсөн уларҙы белергә тырышма. (Әд – Дәрәҡутниий килтергән яҡшы хәҙис).
31- се хәҙис
عن أبي العَبَّاسِ سَهْلِ بن سعْدٍ السَّاعِدِيِّ رضي اللهُ عنه قال: جاء رَجُلٌ إلى النَّبِّي صلى الله عليه وسلم فقال: يا رسوَل اللهِ، دُلَّني على عَمَلٍ إذَا عَمِلْتُهُ أَحَبَّني اللهُ وأَحَبَّني النَّاسُ. فقال: «ازْهَدْ في الدُّنيا يُحِبَّكَ اللهُ، وازْهَدْ فيما عِنْدَ النَّاس يُحِبَّكَ النَّاسُ». حديث حسن رواه ابن ماجه وغَيْرُهُ بأسانيدَ حَسَنة.
Әбүл-Ғәббәс Сәхл ибн Сәғд әс-Сәғиди (р.ғ.) әйткән: Бер кеше Пәйғәмбәр ﷺ янына килгән һәм әйткән: “Эй Пәйғәмбәр, миңә шундай бер ғәмәл күрһәт әле, уны үтәгәс Аллаһ мине яратырлыҡ һәм кешеләрҙе лә мине яратырға мәжбүр итәрлек булһын“. Ул әйткән: “Донъяға ҡыҙыҡма, һәм Аллаһ һине яратыр, кешеләрҙә булған нәмәләргә ҡыҙыҡма, һәм кешеләр һине яратыр“. (Ышаныслы шаһиттар сылбыры нигеҙендә Ибн Мәджәһ һәм башҡалар килтергән яҡшы хәҙис)
32 –се хәҙис
عن أبي سَعِيدٍ سَعْدِ بن سِنَانٍ الخُدْرِي رضي اللهُ عنه: أنَّ رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: " لا ضَرَرَ ولا ضِرَارَ «.
حديث حسن، رواه ابن ماجه والدَّارَقُطْنِيُّ وغيرُهما مسنَداً .
Әбү Сәғид ибн Мәлик ибн Синан әл-Худри (р.ғ.) әйткән: Үҙеңә һәм башҡаларға зарар һалма. (Бигерәк тә тәмәке тартыусыларға ҡағыла). (Ибн Мәжәһ, әд–Даракуний һәм башҡалар килтергән дөрөҫ хәҙис. Мүснәд хәҙис — һөйләүсенән алып Пәйғәмбәргә хәҙәре шаһиттар сылбыры булған хәҙис. Ул шулай уҡ атаһы Ғәмр ибн Йәхйәгә һәм Пәйғәмбәргә ﷺ әйткәндәргә таянып, мурсал хәҙис булараҡ (Мурсәл –шаһиттар сылбыры Пәйғәмбәр тарафтарының замандаштарында бөтә торған хәҙис Мурәл хәҙистәрҙең башҡа шаһиттар сылбыры мүрсәл хәҙистәре тарафынан раҫланғандары дөрөҫөрәк тип һанала.) Мәлик тарафынан әл-Мувәттәғда ла килтерелә. Әммә ул Әбү Сәғитте иҫкә алмай, уныһы, бер-береһен раҫлаусы башҡа күпләгән шаһитлыҡтар килтерә.)
33 –сө хәҙис
عن ابن عَبَّاسٍ رضي اللُه عنهما: أن رسولَ الله صلى الله عليه وسلم قال: „لو يُعْطَى النَّاسُ بِدَعْوَاهُمْ لادَّعَى رِجَالٌ أموالَ قَوْمٍ ودِماءَهُمْ لَكِنْ البَيِّنَةُ على المُدَّعِى والْيَمينُ على من أَنْكَرَ“. حديث حسَنٌ، رَوَاهُ الْبَيْهقي وغيرُهُ هكذا، وبَعْضُهُ في الصحِيحَين.
Ибн Ғәббәстең (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйткән; Әгәр кешеләр үҙҙәре талап иткәнде алһалар, улар байлыҡ һәм (башҡа) кешеләрҙең ҡанын талап итерҙәр ине, әммә (малдың үҙенеке тейешен) иҫбат итеү йөгө талап итеүсегә төшә, ә (киреһен иҫбат итеү) ант итеп – яуап биреүсенең бурысы.
Әл-Байхаки һәм башҡалар тарафынан ошо рәүештә килтерелгән яҡшы хәҙис, ә уның бер өлөшө башҡа ике сахихтә килтерелә. (Йәғни әл-Бохари һәм Мөслим йыйынтыҡтарында.)
34 –се хәҙис
عن أبي سعيدٍ الْخُدْرِيِّ رضي الله عنه قال: سمعتُ رسولَ الله صلى الله عليه وسلم يقوُل :
„مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَراً فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإنْ لمَْ يَسْتَطِعْ فَبلِسانِهِ، فَإنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبقَلْبِهِ، وَذَلِكَ أضْعَفُ اْلإِيمَانِ“. رواه مسلم.
Әбү Сәғид Әл-Худри (р.ғ) әйткән: Мин Пәйғәмбәрҙең ﷺ былай тигәнен ишеттем; Һеҙҙең берегеҙ яуызлыҡты күрһә, шул уны үҙ ҡулдары менән туҡтатһын; быны эшләй алмай икән, теле менән туҡтатһын; быны ла эшләй алмай икән, йөрәге менән – был имандың иң зәғиф дәрәжәһе. (Мәслимдә килтерелә.)
35 –сы хәҙис
عن أبي هُريرةَ رضي اللهُ عنه قال: قال رسوُل الله صلى الله عليه وسلم : „لا تَحَاسَدُوا، ولا تَنَاجَشُوا، ولا تَباغَضُوا، ولا تَدَابَرُوا، ولا يَبعْ بَعْضُكُمْ على بَيْعِ بَعْضٍ، وكُونُوا عِبادَ اللهِ إخْوَاناً، المُسْلمُ أَخُو المُسْلمِ: لا يَظْلِمُهُ، ولا يَكْذِبُهُ، ولا يَحْقِرُهُ، التَّقْوَى ههُنا — ويُشِيرُ إلى صَدْرِه ثَلاثَ مَرَّاتٍ — بِحَسْبِ امْرِىءٍ مِنَ الشَّرِّ أن يَحْقِرَ أخاهُ المُسْلِمِ، كُلُّ المُسْلِمِ على الْمسْلِم حَرَامٌ: دَمُهُ ومالُهُ وعِرْضُهُ“ رواه مسلم.
Әбү Һурайра (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйткән: Бер берегеҙҙән көнләшмәгеҙ; бер берегеҙ өсөн хаҡ арттырмағыҙ; бер берегеҙҙең баһаһын төшөрмәгеҙ; Аллаһ ҡолдары, туғандар булығы. Мосолман — мосолманға туған: ул уны ҡыйырһытмай һәм ситләтмәй, ул уны алдамай һәм уны дошман күрмәй. Рәхим шәфҡәтлелек бына бында булырға тейеш – һәм ул өс тапҡыр үҙенең йөрәгенә күрһәтте. Кеше өсөн ҙур яуызлыҡ – уның мосолман туғанын дошман итеү. Мосолманда башҡа мосолман өсөн бар нәмә ҡағылғыһыҙ; уның ҡаны ла, милке лә һәм намыҫы ла. (Мөслимдә килтерелә)
36 –сы хәҙис
عن أبي هُرَيْرَة رضي اللهُ عنه، عن النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قال: (( مَنْ نَفَّسَ عَنْ مُؤمِنٍ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيا نَفَّسَ اللهُ عَنْهُ كُرْبَةً من كُرَبِ يوْمِ القيامَةِ، ومَنْ يَسَّرَ على مُعْسِرٍ يَسَّرَ اللهُ عليه في الدنْيا والآخِرَةِ، واللهُ في عَوْنِ الْعَبْدِ ما كانَ الْعَبْدُ في عَونِ أخيهِ. ومَنْ سلك طَريقاً يَلْتَمِسُ فِيهِ عِلْماً سَهَّلَ اللهُ له بِهِ طَرِيقاً إلى الجنَّةِ.
وَمَا اجتَمَعَ قَوْمٌ في بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللهِ يَتْلُونَ كِتَابَ اللهِ ويَتَدَارَسُونَهُ بَيْنَهُمْ، إلا نَزَلَتْ عليهمُ السَّكِينَةُ، وغَشِيَتْهُمُ الرَّحْمَةُ، وحَفَّتهُمُ المَلائِكَةُ، وذَكَرَهُمُ اللهُ فيمَنْ عِنْدَه . وَمَنْ بَطَّأ بِه عَمَلُهُ لمْ يُسْرِعْ به نَسَبُهُ)). رَواه بهذا اللَّفظ مسلم.
Әбү– Һурайра (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйтте: Кем, бер мөьминде донъяла саҡта бәхетһеҙлектән ҡотҡара, Аллаһ уны Ҡиәмәт көнөндә бер бәхетһеҙлектән ҡотҡарыр. Кем яфаланыусынын (яҙмышын) еңеләйтә, Аллаһ был һәм теге донъяла уның яҙмышын еңеләйтер. Кем мосолманды яҡлай, Аллаһ шуны был һәм теге донъяла яҡлар. Аллаһ хеҙмәтсеһенә, (Үҙенең) хеҙмәтсеһе үҙ туғанына ярҙам иткән кеүек ярҙам итәр. Кем белем эҙләү юлынан бара, Аллаһ шуға Йәннәт юлын еңеләйтер. Кешеләр, уларға тыныслыҡ килмәйенсә, уларҙы шәфҡәтлелек биләп алмайынса, уларҙы фәрештәләр урап алмай һәм Аллаһ улар араһында Үҙендә булғандарҙы билгеләмәй тороп, Аллаһ китабын уҡып һәм уны өйрәнеп, Аллаһтың берәй йортонда бергә йыйыла алмайҙар. Үҙ ғәмәлдәре арҡаһында тотҡарланғандарҙы (Йәннәткә барыу юлында ) ырыуы ла ҡыуып килтерә алмаҫ. (Мөслимдә шул уҡ һүҙҙәр менән килтерелә.)
37 –се хәҙис
عن ابنِ عبَّاسٍ رضي اللهُ عنهما، عن رسولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم فيما يَرْويهِ عن رَبِّهِ تَباركَ وتعالى قال: „إنَّ اللهَ كَتَبَ الحَسَناتِ والسَّيِّئاتِ ثُمَّ بَيَّنَ : فَمَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ فَلَمْ يَعْمَلهَا كَتَبَها اللهُ عِنْدَهُ حَسَنةً كامِلَةً، وإنْ هَمَّ بها فَعَمِلها كَتَبَها اللهُ عنْدَهُ عَشْرَ حَسَناتٍ إلى سَبْعِ مِئَةِ ضِعْفٍ إلى أضْعافٍ كَثيرَةٍ، وإن هَمَّ بسَيِّئَةٍ فَلَمْ يَعْمَلْها كَتَبها اللهُ عنْدَهُ حَسَنَةً كامِلَةً، وإن هَمَّ بها فَعَمِلها كَتَبَها اللهُ سيَئّةً واحِدَة“. رواهُ البخاري ومُسلمٌ في صحيحيهما بهذه الحروف.
Ибн Ғәббәстең риүәйәт иткән, Пәйғәмбәр ﷺ әйткәндәрҙе былай тип еткергән: Аллаһ барса яҡшы һәм яман ғәмәлдәрҙе яҙып бара. Шунан Ул былай тип аңлатты: әгәр бер кеше яҡшы эш эшләргә йыйынып та быны эшләмәһә, Аллаһ быны Үҙендә яҡшы ғәмәл, тип яҙып ҡуя; әгәр ҙә яҡшы эш ниәт итеп, уны башҡарһа, Аллаһ быны ун яҡшы эш башҡарылған, тип яҙып ҡуя, хатта ете йөҙ һәм унан да күберәк тип яҙып ҡуя ала. Әгәр насар эш эшләргә ниәтләп тә, быны эшләмәһә, Аллаһ быны Үҙендә яҡшы эш тип яҙып ҡуя; әгәр берәү насар эш эшләргә ниәтләнеп, быны тормошҡа ашырһа, Аллаһ быны Үҙендә бер насар эш, тип яҙып ҡуя. (Әл-Бохари һәм Мөслимдә)
38 –се хәҙис
عن أبي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قال: قال رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم : „إنَّ الله تَعالَى قَال : مَنْ عَادَى لي وَلِيّاً فَقَدْ آذَنْتُهُ بِالْحَرْبِ، وَمَا تَقَرَّبَ إلَيَّ عَبْدِي بِشَيْءٍ أَحَبَّ إلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ، وَمَا يَزَالُ عَبْدِي يَتَقَرَّبُ إلَيَّ بِالنَّوَافِل حَتَّى أُحِبَّهُ، فإذَا أَحْبَبْتُهُ كُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِي يَسْمَعُ بهِ، وَبَصَرَهُ الَّذِي يُبْصِرُ بهِ، وَيَدَهُ الّتي يَبْطِشُ بهَا، وَرِجْلَهُ الّتي يَمْشي بِهُا، وَإنْ سَأَلِني لأعْطِيَنَّهُ، ولَئِنِ اسْتَعَاذَنِي لأُعِيذَنَّهُ“. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.
Әбү Һурәйрә (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйтте: Ҡөҙрәтле Аллаһ әйтте: ”Кем Минең дуҫым менән дошманлаша, Мин шуның менән дошманлашырмын. Минең ҡолом Минең янға Минең фарыздарымдан да ҡиммәтерәк булған нәмә менән яҡыная алмай; һәм ҡолом, Мин уны яратмай тороп, Минең яныма нәфел ғәмәлдәре менән яҡыная алмай. Уны яратҡас, Мин ул ишетә торған тауыш булырмын, ул күрә торған күҙ булырмын, ул һуға торған ҡул булырмын, ул йөрөй торған аяғы булырмын. Әгәр ул Минән һораһа, Мин әлбиттә, бирермен; әгәр ул Минән һыйыныу урыны һораһа, Мин, әлбиттә, быны ла уға бирермен. (Әл-Бохарила килтерелә)
39 –сы хәҙис
عَن ابْنِ عَبَّاسِ رَضِيَ الله عَنْهُما: أن رَسُوَل اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ : „إنَّ الله تَجاوَزَ لِي عَنْ أُمَّتي: الْخَطَأَ، والنِّسْياَنَ، وَمَا اسْتُكْرِهُوا عَلَيْهِ“.
Ғәббәстең улы (р.ғ.) әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ әйтте: Аллаһ минең хаҡҡа халҡымды хаталары өсөн, хәтерһеҙлеге өсөн һәм көсләү нәтижәһендә эшләгән эштәре өсөн кисерелде. (Ибн Мәджәх, әл-Байхаки һәм башҡалар килтергән яҡшы хәҙис.)
40 -сы хәҙис
عن ابنِ عُمَرَ رضي اللهُ عنهما قال: أَخَذَ رسُول اللهِ صلى الله عليه وسلم بِمَنْكِبَيَّ فقال : „كُنْ في الدُّنْيا كأنَّكَ غَرِيبٌ، أو عابرُ سبِيل“.
وكانَ ابنُ عُمَرَ رَضي اللهُ عنهما يقولُ: إذا أمْسَيْتَ فلا تَنْتظرِ الصبَّاح، وإذا أصْبَحْتَ فلا تَنْتَظِرِ الَمسَاء، وخُذْ مِنْ صحَّتِك لِمَرضِك، ومِنْ حَياتِك لِمَوْتِكَ. رَواهُ البُخاري.
Ғүмәрҙең (р.ғ.) улы әйткән: Пәйғәмбәр ﷺ минең яуырыныма ҡағылды ла әйтте; “Һин был донъяла сит кеше йәки мосафир кеүек йәшә “Ғүмәрҙең улы (р.ғ.) йыш ҡына әйткән: Кисен иртәне (күрергә) иҫәп тотма, ә иртән кисте (күрергә) иҫәп тотма. Үҙ сәләмәтлегеңдән ауырыу өсөн ал, үҙ тормошоңдан үҙ үлемең өсөн ал. (йәғни, сәләмәт ваҡытта һин дини күрһәтмәләрҙе үтә һәм шул рәүешле бынан файҙа ала алаһың. Шул уҡ нәмәләр тормошҡа ла ҡағыла. (Әл Бохариҙа килтерелә.)
41 -се хәҙис
عن أبي محمَّدٍ عَبدِ الله بنِ عَمرو بْنِ الْعاص رَضي اللهُ عنهما قال: قال رسولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: „لا يُؤمِنُ أحَدُكُمْ حتَّى يكُونَ هَواهُ تَبَعاً لِمَا جِئْتُ به“.
حديثٌ صَحِيح، رُوِّيناهُ في „كتاب الْحُجَّةِ“ بإسْنادٍ صحيحٍ.
Әби Мөхәммәд Ғабдулла ибн Ғәмр ибн Әл-Ғастың (р.ғ.) әйтеүенсә:Пәйғәмбәр ﷺ әйткән: Һеҙҙең ынтылыштарығыҙ, теләктәрегеҙ мин алып килгән нәмәгә (Ислам диненә, шәриғәткә) тура килмәй тороп, һеҙҙең берегеҙҙә (ысын) мөьмин була алма.
Шаһиттарҙың ышаныслы сылбырына таянып, Китәбүл-Хәжжә китабында килтерелгән. (Әбүл-Ҡазым Исмәғил ибн Мөхәммәд әл-Әсфахани китабының исеме)
42 – сы хәҙис
عن أنسٍ رضي اللهُ عنه قال : سمِعْتُ رسولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم يقول:»قال اللهُ تعالى: يا ابنَ آدَمَ، إنَّكَ ما دَعَوْتَني ورجَوْتَني غَفَرْتُ لَكَ على ما كانَ مِنْكَ ولا أُبالي . يا ابنَ آدَمَ، لَوْ بلغت ذنوبُك عَنَان السماء، ثم استغفرتني غَفَرْتُ لكَ. يا ابن آدَمَ، إنَّك لَو أَتَيْتَني بقُرَاب اْلأَرْضِ خَطَايا، ثُمَّ لَقِيَتني لا تُشْرِكُ بي شَيْئاً، لأتَيْتُكَ بقُرَابِها مَغْفِرَةً". رواه الترمذي، وقال حديث حسن صحيح.
Әнәс (р.ғ.): мин Пәйғәмбәрҙең ﷺ әйткәнен ишеттем: Ҡөҙрәтле Аллаһ әйтте: “Эй Әҙәм улы, һин Миңә күҙ ҡарашыңды төбәгән һәм үтенестәр менән мөрәжәғәт иткәндә һәр ваҡыт Мин һине ҡылған ғәмәлдәрең өсөн ярлыҡармын һәм борсолмам. Эй Әҙәм улы, һинең гонаһтарың күктәрҙәге болоттарға ҡәҙәре етһә лә, Мин һине ярлыҡармын, әгәр Минән ғәфү итеүемде үтенһәң. Эй Әҙәм улы, әгәр ҙә һин ер күләменә тиң гонаһың менән Минең алға Минән башҡа иләһтәрһеҙ килһәң, Мин һиңә шул күләмдә үк ярлыҡау бүләк итермен“. (Әт-Тирмизиҙа килтерелә, яҡшы һәм дөрөҫ хәҙис.)