Башҡорт

      Башҡорт халҡының аҡ һәм ҡара көндәре

   Россия тауарихтарынан, хосусан «Уфимская справочная книга» һәм «Губернские ведомостиҙарҙан» мәғлүмдер ки, Иван Васильевич Грозный заманында, башҡорттар ихтияр баш һалған өсөн, ерҙәренә грамоталар бирелеп, [уларҙан] себер татарҙарынан һәм ҡырғыҙҙарҙан (ҡаҙаҡтарҙан.— Ғ. Ҡ.) рус һәм үҙ ерҙәрен һаҡларға вәғәҙә алынған. 1556 [йылда] йәнлек тиреһенән һәм балдан бәйғәт* биргәндәр. Яһаҡты Ҡазанға түләгәндәр. Әммә 1572 йылда, Ҡазанға йөрөмәктәрен йыраҡ тип, Торатауҙа, йәғни Өфө тауында ҡала һалырға һәм ғәскәр тоторға һорағандар. Сөнки ул заманда ҡалмыҡ халҡы көслө булып, башҡорт йортон бик ғарәт* ҡылғандар. 1574 йылда Иван Нагой исемле ҙур чиновник ҡәлғә һала башлаған. 1575 йылда Себер ханының балалары Аблай менән Тәүкил Өфө ҡалаһын һалыуға мәнег* ҡылғандар. Башҡорттар, рустар менән бер яҡлы булып, себер татарҙарын боҙоп, хан балаларын әсир иткәндәр. Был яҡтан башҡорттар гәһедтәренә вафа ҡылғандар*. Шул йылда башҡорт дүрт юлға бүленеп, дүрт старшина ҡуйылған: Себер, Ҡазан, Нуғай һәм Оса юлдары.
Читать далее →