Архив метки: ҡарғау

Һүгенеү

                                                   Һүгенеү
     Күптәр телмәрҙәрен «дәрәжәлерәк» итер өсөн йәки һүҙҙәре етмәгәнгә күрә һүгенеү һүҙҙәрен ҡыҫтырып һөйләшә. Әлбиттә бөйөк урыҫ культураһының «матур» һүҙҙәрен ҡушып. Һүгенеү, ҡарғау, тиргәнеү, һуҡраныу, талашыу, бәхәсләшеү, буш һүҙҙәр һөйләү, әсе теллеләнеү, яманлап һөйләү, яла яғыу (злословить, язвить) һәм башҡаһы яңы үҫкән быуын ғәмәлендә, балаларҙың һәм хатта ололарҙың теленән төшмәй.
    Үткән бер урыҫса ҡаты мәҡәләмдә «На меня донос» тигәнендә, был мулла ҡалай насар һүҙҙәр ҡулланды, тип уйлағанһығыҙҙыр. Насар һүҙҙәр ике төргә: оятһыҙ, әшәке, аҙғын йәки литература телмәрендәге әҙәби терминдарҙы ҡулланыуҙарға бүленә. Шуға ул яҙғанды бер яҡтан һүгенеү тип әйтеп булмай. Әхләкһеҙлек, тупаҫлылыҡ барҙа кеүек, әммә ошо әйтеүҙән сығып: кеше һүҙе кеше үлтерә тигән психологик аҙым, сөнки миңә зыян килтереүсенең үҙенә, репутацияһына һәм яҡын тирәһенә, унан ерәнһендәр өсөн тип, эшләнгән контр аҙым. Беҙҙенсә үс алыу, ашҡа аш, ташҡа таш менән ҡайтарыу, шундай уҡ яуап ҡайтарыу кеүектер. Ҡарғау сифатына ҡарайҙыр. Ҡарғау тураһында киләһе темаларҙа ҡараштырырбыҙ, иншаАллаһ.
                                    فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ
     Аллаһ Тәғәләнең «Әгәр берәр залим золом ( боҙоҡлоҡ) итһә, унан золом иткән хәтле үс алығыҙ» тигән аятты бар. Баҡара сүрәһе 194

Читать далее

Ләғнәт

                                                             Ләғнәт
     Ләғнәт, рәнйетеү, мыҫҡыл итеү, һүгеү, әрләү һәм ҡәһәрләү элек-электән кешеләр араһында нәфрәттең һәм күрә алмаусанлыҡтың иң киҫкен сағылышы тип һанала, һәм ҡайһы берәүҙәр уларҙы кешеләргә йәки ваҡиғаларға ҡарата кире мөнәсәбәтен күрһәтеү өсөн ҡуллана. 
     Шуны ла билдәләп үтергә кәрәк: ләғнәт менән мыҫҡыл итеү араһында айырма бар. Ислам динендә мыҫҡыл итеү тыйыла. Лексика һүҙлеге йәһәттенән ул әрләү, һүгенеү, хурлау һәм яманлау (хула) тигәнде аңлата (3). Зөбәйҙә былай тип яҙа:" Мыҫҡыл итеү — һүгенеү, әрләү һәм хурлау " («Таджәль-арус», 2 т. 63 бит). Ибн Манзур шулай уҡ былай тип яҙа: «Мыҫҡыл итеү — оятһыҙ һүҙҙәр, улар яла яғыу кеүек түгел („Лисан әль-араб“, 12 т., 318 бит). Тарихи былай тип яҙа:» Кәмһетеү — берәй нәмәне минустар һәм етешһеҙлектәр аша һүрәтләү " («Маджма' аль-бахрейн», т. 6, 70 бит). Читать далее