Архив рубрики: тарих, риүәйәттәр, легендалар

Имам Әғзәм Әбү Хәнифә

                                                         Имам Әғзәм Әбү Хәнифә

                                                               Инеш һүҙ

   Бөтә ғәләмдәрҙе юҡтан бар итеүсе, уларҙы ризыҡландырыусы һәм улар менән идара итеүсе Раббыбыҙ Аллаһ Тәғәләгә беҙҙең күңелебеҙҙән ысын хәмед һәм маҡтауҙарыбыҙ булһа ине.
Был донъяға рәхмәт итеп ебәрелгән пәйғәмбәрҙәрҙең иң дәрәжәлеһе беҙҙең пәйғәмбәребеҙ һәм илсебеҙ Мөхәммәд ғәләйһис-сәләмгә Аллаһтың сауаптары һәм сәләмдәре булһа ине.
   Бөгөнгө көндәрҙә беҙҙең халҡыбыҙ әкренләп үҙенең асылдарына ҡайтып бара. Ул асылдарының иң мөһим булғаны Ислам дине. Аллаһҡа шөкөр, мосолмандар һаны көндән-көн арта.
   Билдәле булыуынса беҙҙең ата-бабаларыбыҙ Ислам динен ҡабул итеп, унда булған дүрт мәҙһәбтең береһен һайлап алдылар. Ул да булһа Имам Әғзәм Әбү Хәнифә мәҙһәбе. Ләкин мәҙһәбтең үҙен өйрәнеү етмәй, Имамыбыҙҙың тормош юлы менән дә таныш булыу бик мөһим. Әбү Хәнифә тураһында төрлө дини матбуғатта мәғлүмәт әҙ булыу сәбәпле был китап әҙерләнде.

Читать далее

Байыҡ сәсәндең ҡайтанан килеп сыҡҡаны,халыҡҡа туғанлыҡты аңлатҡаны

       Байыҡ сәсәндең ҡайтанан килеп сыҡҡаны,халыҡҡа туғанлыҡты аңлатҡаны

   Күп йылдар үткән, һыуҙар аҡҡан. Яуҙа ғәйепләнгәндәрҙең аҫылдары аҫылған. Һөргөнгә ебәрелгәндәрҙең ҡайһылары ҡайтышып, тыныс торам тигәндә, тағы ла бер ғауға ҡупҡан. «Француздар яу асҡан, Мәскәүҙе килеп баҫҡан. Батша ҡасҡан» тигән хәбәр таралған. Ил ҡарттары йыйылып, түрә- һәрә һөйләшеп, ат-хат еткән ерҙән саҡырып, илде йыйғандар. Батша фарманын уҡып, кәңәш-төңәш иткән саҡта, ҡәбер төбөнән сыҡҡан кешеләй, башын-күҙен йөн баҫҡан, аҡ һаҡалы биленән ашҡан Байыҡ та йыйынға килгән. Танығандар булғандыр. Берәү бер һүҙ әйтмәгәс, барыһы ла аптырап, Байыҡҡа ҡапланып ҡарағас, Байыҡ былай тигән, ти: Читать далее

Ялан Йәркәй

                                                                    Ялан Йәркәй
                  1
Ялан ғына ерҙең, ай, бүреһе,
Күк һыртландай булыр күбеһе.
Дуҫ-иштәрем күп, тип ышанмағыҙ,
Хас дошманың булыр береһе.

Алтын ғына микән, ай, был донъя,
Көмөш кенә микән был донъя?
Алтын ғына уйлы аҫыл иргә
Баҡыр ғына икән был донъя! Читать далее

Буранбай — Йәркәй сәсән

                                                                               Буранбай
                     1
Табаҡ та ғына табаҡ, ай, аҡ ҡағыҙ
Буранбайҙың яҙған хаттары,
Буранбайҙың яҙған хатын уҡып,
Зар илайҙар ауыл ҡарттары.

Оҙон да ғына оҙон, ай, бик моңло
Буранбайҙың һуҙған йырҙары,
Буранбайҙың йырын тыңлағанда,
Йөрәкһенә ауыл ирҙәре. Читать далее

Ерәнсә

                                                                     Ерәнсә сәсән

   Бер көн ҡаҙаҡ байҙары менән Абулхайыр* хан башҡорт тарханы Аҡмәмбәткә* ҡунаҡҡа килгән. Килгәс, Аҡмәмбәткә:

   - Һинең атаң менән беҙҙең аталар һәр ваҡыт татыу йәшәгән, һин был Яйыҡ буйынан, беҙҙең һыулауҙан кит, үҙеңә тыныс булыр; ҡыш тибенлеккә кәрәк тиһәң, Ирәндектә, Әтәстә* малың ҡышлатырһың. Мин бүтән халыҡты нисек өркөтөргә белермен. Улар үҙҙәре лә ҡасыр, — тигән.
   Аҡмәмбәт, малын ҡурсып, Уралға китмәк булған. Айырым байҙарҙы үҙе менән алып китеүҙе аңлатыу өсөн, «ҡунаҡ күрергә» Абулхайыр хандар янына саҡырған. Ерәнсә сәсән был хәлде белгән дә саҡырмаһалар ҙа килгән. Шунда байҙар менән хан: «Халыҡты ыҙғытаһың», — тип, Ерәнсәгә үҙ шелтәләрен әйтә башлағандар икән, Ерәнсә Абулхайыр ханға былай тигән.
Читать далее

Йәм табам

 

                                                                    Йәм табам

Көндәрем ҡараңғылыр, сыҡмай ҡояшым бер ваҡыт,
Ниңә һуң бирмәй Хоҙайым миңә ғүмеремдә бәхет.

Ҡараһам, бар халыҡ ғалим, эштәре ал, гөл генә,
Уйнай-көләләр барыһы, ҡайғыла тик мин генә.

Шул көйөнсә йылдар, айҙар үтә ел үткән кеүек,
Хәҙер инде был фәләктән өмөтөм бөткән кеүек.

Уйлаймын ғүмеремдә күрмәм, тип, шатлыҡ сөрүр,
Ҡайғы, михнәттәр бөтөп, килмәҫ, тип, миңә хозур.

Тип янам, көйәм, эсемдән, күҙемә йәш тултырам,
Йөрөймөн дә арлы-бирле, дәхи килеп ултырам.

Ултырам башым һалып мин, йәки йырлайым моңло йыр,
Йә ҡулыма ҡәләм алып, яҙамын уйлап шиғыр.

Шул шиғырҙарымды уҡып, ҡайғы хәсрәттәрем ябам,
Онотам ҡайғыларымды, әллә ниндәй йәм табам.

Йәм табам, ҡайғым тарала, баҫыла янған йөрәк,
Хистәрем — шиғырҙарым шул, башҡа нишләмәк кәрәк.

Бына шундай саҡтарымда хиссәт — шиғырҙарым,
Майҙанға килмеш минең был ваҡ-төйәк шиғырҙарым.

                                                                                                       Сафуан Яҡшығолов (1871—1931)

Фәләк — яҙмыш, тәҡдир.
Сөрүр — шатлыҡ, һөйөнөс.

Башҡорт ҡыҙына

                       башкирская красавицаБашҡорт ҡыҙына

 

Эй ғиффәтле ханым Миңлеһылыу,
Ҡара ҡаш һин, түңәрәк битле һылыу.

Тулған айға йөҙөң оҡшашлы һинең,
Битеңдең иң осонда нурлы миңең.

Үҫеп етеп киләлер зифа буйың,
Атаң, әсәң етә тип көтә туйың.

Читать далее

Башҡорт ағаларыма хитап

                                                   Башҡорт ағаларыма хитап

Был заман инҡилабы ниндәй ҡыҙыҡ,
Күҙ асып ҡараһағыҙ, башҡорттарым.
Һәр бер милләт мәғарифҡа һалышалар,
Һеҙҙәр ғафил ятаһыҙ, башҡорттарым.
Һәр урында төрлө милләт ҡуҙғалыша
Мәғариф, тәрәҡҡигә юлдар аса,
Һеҙҙәр йоҡлап ятаһыҙ һәнүҙгәсә
Ниңә уянмайһығыҙ, башҡорттарым.
Хөрриәт сайәһе ергә төштө,
Һәр бер ҡәүем күләгәгә йүгереште,
Алғараҡ сығыр өсөн һикереште,
Һеҙҙәр ғафил ҡалаһыҙ, башҡорттарым. Читать далее

Бүгәсәүгә ҡушылып, Ир-батырға ҡуш булып

                                                        Бүгәсәүгә ҡушылып,
                                                      Ир-батырға ҡуш булып

Алыҫ та алыҫ ерҙәрҙә,
Беҙ күрмәгән илдәрҙә
Дон тигән йылға бар икән.
Йылғала йөҙгән балыҡҡа,
Эшләп көн күргән халыҡҡа,
Тирҙәрен түккән улдарға,
Ай кеүек һылыу ҡыҙҙарға
Донда ла тормош тар икән,
Унда ла тормош тар икән.

Читать далее

Салауат батыр

                                                      Салауат батыр

Салауат батыр ир ине,
Салауат батыр ир ине,
Дошман менән көрәшкәндә
Яу башында бер ине,
Алғы сафта ул ине.
Юлай улы Салауат
Урал тауҙың батыры.
Көсө менән — арыҫлан,
Алтын булған аҡылы,
Алтын булған аҡылы.
Салауат ҡурҡмай һыуҙа йөҙгән,
Тәрән һыуҙа, ағында.
Йыртҡыстарға дошман булған
Кескенә үк сағында.
Уралдың тау-урмандарын
Йәштән йөрөп бөтөргән.
Ҡапма-ҡаршы һуғышып
Ике айыу үлтергән. Читать далее