Шейхи аhлюс-сунны на диспуте с лидером ваххабитов Махачкалы

     Дагестан, 90-ые годы. Слева направо: шейх Ахмад Тамим, был избран мусульманами Украины муфтием Украины, получал знания в Шаме: в Ливане и в Сирии. Рядом сидит доктор шариатских наук шейх Салим Альван, был избран муфтием Австралии. Рядом шейх Абдуль-Хьамид Шаабан, также учился в Шаме, распространял убеждения Ахlлюс-Сунны на территории Дагестана (один из его учеников был брат Коба Батуми). Далее сидит муфтий Дагестана шейх Саид-Ахмад, а рядом его помощник. Справа с краю сидит лидер ваххабитов Махачкалы — Мухамед Багаудин, последователь учения Ибн Таймии Читать далее →

                                                          Фәҡирлек һәм байлыҡ

     Фәҡирлек һәм байлыҡ, нимәне һайларға? Әлбиттә кеше байлыҡ тиер. Тик динебеҙҙә был донъялағы байлыҡ әҙәмде кешелектән сығара, ә теге донъяла ошо йыйған байлыҡтары арҡаларына ут булып баҫыласаҡ тиелә. Булғанына шөкөр итмәй, артығынан тамуҡ теләйҙәрме?
     Ғәли радыяллаһү ғәнһү әйткән: «Кешеләр өсөн шундай заман етәр: бай кеше үҙендә булған нәмәгә теш-тырнағы менән йәбешеп ятасаҡ, хатта ул быға мохтаж булмаһа ла».

      Ни өсөн Аллаһы Тәғәлә кешеләрҙе бер тигеҙ итеп яралтмаған? Ни өсөн халыҡтың бер өлөшө байлыҡта йәшәй ҙә, икенселәре фәҡирлекте ғүмер һөрә? Читать далее →

                                                                 Рухи үлемдән ҡурҡ!

     Шәйех Мәүләнә әйтә:
     «Күпселек кешеләр үлемдән (тән үлеменән) ҡурҡа. Ә, асылда, рухи үлемдән ҡурҡырға кәрәк».
Кеше күптәрҙе юҡ иткән ер тетрәүҙәр, һыу баҫыуҙар, һуғыштар, янғындар кеүек һәләкәттәрҙән ҡурҡыусан. Әммә төп ҡурҡырға тейешле нимә — әҙәмдең йәнен ағыулаған гонаһтар һәм ҡәберҙә, мәңгелек тормошта гонаһлыларҙы көтөп торған язалар.
     Һәр гонаһ әҙәмдең әхүәле рухиәһенә үҙ мөһөрөн һала. Гонаһтарға батҡан йөрәк яҡшыны ямандан, хаҡты ялғандан айырыу һәләтен юғалта. Шундай йөрәккә эйә булғандар һис бер тартыныуһыҙ иң ауыр гонаһтарҙы ҡыла. Аллаһтан ҡурҡыуҙан мәхрүм ҡалған бындай йөрәк ҡәберҙәге мәйет тәненән бер нимәһе менән дә айырылмай.
     Үҙ халәтен аңламаған үле йөндәрҙең хәле аяныслы.
     Имам Вахб бин Мунаббих (рәхмәтуллаһи ғәләйһи) шулай тип яҙа: Читать далее →

                                                            Ҡартайғас баҫырмын намаҙға

                                                            Шайтан да... йәйәүләп ҡасҡан
     Намаҙ уҡымаған, ураҙа тотмаған бер ауыл ағайы юлға сыҡҡан. Шунда уға таныш булмаған бер әҙәм эйәргән. Ауыл кешеһенән ҡайҙа барғанлығын һорашҡас, тегеһе:
     - Ҡаланан ҡайһы бер кәрәк-яраҡ алаһы бар, шунда барам әле, — тип яуап ҡайтарған.
     - Мин дә һинең менән барһам яраймы? Юлда яңғыҙ йөрөү эсте бошора бит, — тигән.
     Ауыл ағайы ризалашҡан. Икәүләп юлды дауам иткәндәр. Бара торғас, бер йөҙөм баҡсаһына килеп етә былар. Теге ауыл ағайы әхлаҡһыҙ булыу өҫтөнә ҡараҡ та икән. Тиҙ генә баҡсаға инә лә йөҙөм ашарға тотона. Етмәһә, баҡсаға зарар килһен тип, тәлгәш-тәлгәш йөҙөмдәрҙе өҙөп, ергә ташлай. Юлдашы бының сәбәбен һорашҡас: Читать далее →

                                                                  Бөйөк Ватан һуғышы

     Әссәләмүғәләйкүм мосолман ҡәрҙәш. Һеҙҙең иғтибарға инша: “Бөйөк Ватан һуғышы минең ғаиләмдә”, тигән интернет киңлектәренән алынған билдәһеҙ авторҙың яҙмаһы.

     Бына тағы ҡыҙарып ҡояш сыҡты, яҡты көн тыуҙы. Сағыу ҡояш ҡырҙарҙы, ағастарҙы, кешеләрҙе – тәбиғәттең бөтә йән эйәһен һөйөндөрҙө. Өйҙәге тәмле ризыҡ еҫен еҫкәп, әсәйемдең наҙлы тауышына күҙҙәремде астым. Бөгөн мин ашыҡмай ғына юрғанымды астым. Миңә рәхәт, сөнки минең баш осомда яҡты ҡояш балҡып тора, илемдә тыныслыҡ. Читать далее →

                                                      Граждандар һуғышы, аслыҡ йылдары

     Граждандар һуғышы, аслыҡ йылдары хаҡында хәтирәләр
     Революция, граждандар һуғышы, колхозлашыу йылдары халҡыбыҙ тарихында ҙур боролош, үҙгәреш заманы булараҡ урын алған. Был осор тарихсылар тарафынан бер ни тиклем өйрәнелһә лә, фольклорсылар тарафынан ентекле тикшерелгән тип әйтеп булмай.
     Аҡтар менән ҡыҙылдар һуғышы ваҡытындағы вәхшилектәр һәм аслыҡ йылдарында милләтебеҙҙең күпләп ҡырылыуы, репрессия заманындағы ҡот осҡос хәлдәр барыһы ла тарихи риүәйәттәрҙә, хәтирәләрҙә сағыла. Билдәле булыуынса, 1918 —1939 болғанышлы йылдарҙа аҡтар һәм ҡыҙылдар яғында һуғышҡандарҙы — коммунистарҙы, кулактарҙы, дин әһелдәрен үлтереүҙәр, ҡулға алыуҙар, ғәйепләүҙәр көслө була. Һәр ауылда мәсеттәрҙе емергәндәр (ҡайһыһында хатта бер нисә мәсет тә булған). Былар барыһы ла милләтебеҙ тарихында уңалмаҫ яра булып ҡалған. Ошо осор мәхшәрҙәре хаҡында әбей-бабайҙар үҙҙәре күргәндәрен, ә йәшерәктәр ата-әсәләренән ишеткәндәрен әле лә иңрәп һөйләй.
Совет дәүләте осоронда, билдәле сәбәптәр буйынса, фольклорсылар был темаға ҡағылышлы материалдарҙы йыймаған. Шуға ла Рәсәй Фәндәр академияһының Өфө ғилми үҙәге архивында граждандар һуғышы, колхозлашыу, репрессия ҡорбандарына бәйле сығанаҡтар юҡ кимәлендә. Һуңғы ун йылда Тарих, тел һәм әҙәбиәт институты тарафынан фольклор экспедициялары яңынан тергеҙелде һәм халыҡ ижадын туплау әүҙемләштерелде. Ауылдарҙа йөрөгәндә халҡыбыҙҙың үткәне хаҡында һорашып, ҡағыҙға теркәйбеҙ. Был риүәйәттәрҙә тарихи ысынбарлыҡ сағыла.
     Журнал уҡыусыларға беҙҙең тарафтан 1998 — 2011 йылдарҙа Башҡортостан һәм күрше өлкәләрҙең башҡорт ауылдарында яҙылып алынған риүәйәттәрҙе тәҡдим итәбеҙ.
                                                                                                                   Фәнирә ҒАЙСИНА Читать далее →

                                                                     Олуғ зат нәҫеле

                                     Олуғ зат нәҫеле беҙ шулай ти Зәйнулла ишан бүләсәре Сәүҙә инәй
     Ғәзиз еребеҙҙе әүлиәләр рухы төрлө афәттәрҙән, бәлә-ҡазаларҙан һаҡлап, ҡурсалап тора, тигәнде ишеткәнем бар. Күрәһең, күп йылдар элек аяуһыҙ эҙәрлекләүҙәргә дусар булған халҡыбыҙҙың аҫыл улдарының изге рухтары әле булһа ерҙәге үҙ тәғәйенләнешенә тоғро ҡала торғандыр. Шуға ла бөтә мосолман илдәрендә бөгөн дә оло ихтирам менән телгә алынған башҡорт шәйехе Ҡотоп Заман Зәйнулла Рәсүлевтың исеме үҙ илен, ерен, халҡын һөйгән һәр башҡорт күңелендә милләтебеҙҙең рухи етәксеһе булараҡ күҙалланыуы һис тә ғәжәйеп түгел. Заманында әллә күпме һөргөндәр үткән, төрмәләргә бикләнгән алдынғы ҡарашлы дин әһеленең яҙмышындағы фажиғәле биттәр тураһында күп уйланғаным булды. Шундай шәхестәрҙең шәжәрә тармаҡтарын тергеҙһәң ине. Кемдәр улар бөйөк әүлиәнең ейән-ейәнсәрҙәре, бүлә-бүләсәрҙәре? Ниндәй икән уларҙың яҙмышы? Билдәле ишандың ҡөҙрәт-һәләттәре уларҙа ла сағылыш тапҡанмы? Белорет районының Шығай ауылында йәшәүсе 80 йәшлек Сәүҙә ЭНИЕВА (Иҡсанова) инәй менән осрашыуымдың маҡсаты ошо һорауҙарға яуап табыу ине. Уның һөйләгәндәрен «Киске Өфө»нөң хәтер китабына теркәп ҡуяйыҡ. Читать далее →

                                             Һүҙ ыңғай әйтелгәндәр (Гүзәл СИТДИКОВА, яҙыусы)

    Тормош был... Көсөңдән килгәнсә уны яҡшыртыр өсөн эшлә, әжере — Алланан. Эшем емешһеҙ булды тимә, бер емеш — иртә, береһе һуң өлгөрә. Ҡайһылыр татлы емеште мәңгелек донъяла ҡулыңа алырһың.
* * *
    Милләтте эше күтәрә, ә башҡортмон тип күкрәк ҡағып йөрөү түгел.
Башҡалар һоҡланырлыҡ эштәр эшләй икән — бына Ирек Зарипов кеүек, уның әсәһе кеүек — ул шым ғына башҡорт тип әйтһә лә, йыраҡ ишетелә.
Читать далее →