Тултырылған ҡаҙ

   Әллә ни ҙур булмаған ҡаҙ, 2.5 литр алма һуты, специялар, 200-300 грамм ҡара емеш (чернослив) тоҙ, 5-7 йәшел әсе алмалар.
  Йыуылған ҡаҙ түшкәһен, ике аш ҡалағы тоҙға, ярты сәй ҡалағы борос (специялар), корица, душицала шул уҡ самалы һәм онталған лавр порошоғын самалап, бергә болғап, ҡаҙҙы бөтә яҡтан, эсендә ышҡып сығырға. Шунаң һуң бер тығыҙыраҡ һауытҡа һалып ҡаҙҙың өҫтөнә алма һутың өҫтөнә сыҡҡансы ҡойорға. Әгәр алма һуты етмәһә, һыу өҫтәргә була. Әҙерәк әскелтерәк булһын өсөн лимон һуты һығыла.      Төнгөгә, йәки ун сәғәткә, бер тәүлеккә шул хәлендә һыуытҡыста ҡала. Икенсе көн ҡаҙ түшкәһен һутынан һарҡытып, әҙерәк түшкәнең эсен самалап тоҙлап алғас, эсенә ҡара емеш һәм һыйғансы туралған алма тултырыла. Ҡаҙ эсен тултырғас, ул ныҡ еп менән тегелә. Түше эргәһендәге лә тишектә һәм муйын осонда тартып тегелә. Ебе өҙөлөп ҡаҙ эсендәге алма-емештәр таралмаһын өсөн аяҡтарыла тартырып бәйҙәлә.
   Ары, ҡаҙҙы, бешерергә духовкаға, өҫтөнә сетка ҡуйылған подносҡа һалып, 200 градусҡа тиклем эҫетелгән мейескә яҡынса 1 сәғәткә ҡуйыла. Бер сәғәттән һуң алып, эҫе һыу өҫтөндә (водянная баня) әҙерләнгән шыйыҡса (бер ҡалаҡ бал һәм һөт ҡуйыһы (сливка)) менән ҡаҙҙы бөтә яғынан һылап сығыла. Шунаң яңынан духовкаға ярты сәғәткә ҡуйыла. Бешкәнең бысаҡ менән сәнскеләп ҡарап, әгәр төҫһөҙ шыйыҡсалар сыҡһа, ҡаҙ әҙер. Алма, лимон киҫәктәре һәм эсендә бешкән йәшелсә-емештәр менән табынға ултыртыла.

                       Талбазы кәтлите
   Кәтлит өсөн турағыстан үткәрелгән 800 грамм ит, 2-3 баш һуған, 2 сей йомортҡа, тәм буйынса тәмләткестәр ҡулланыла.
   Барыһын да бергә ҡушып иҙәбеҙ һәм түңәрәктер әүәләйбеҙ.
   Ҡатлам өсөн 500 грамм картуф, 200 грамм сыр, 1 йомортҡа. 2 ҡалаҡ майонез, 1 помидор алына.
   Ҡырғыс аша үткәрелгән картуфты майлы табала ҡурғас, тоҙ һибеп, әҙер кәтлит өҫтөнә һалабыҙ. Артабанғы ҡатламға ҡырғыс аша үткәрелгән сыр (сырға майонез һәм йомортҡа һытып ҡушабыҙ), иң һуңынан нәҙек түңәрәктәргә ҡырҡылған помидор киҫәктәре һалына 150 градусҡа тиклем эҫетелгән мейестә ярты сәғәт тирәһе бешә.

                          Тәмле азу

   Талап ителә: 800 грамм ит, 2-3 баш һуған, 500 грамм тоҙло ҡыяр. 200 грамм көнбағыш майы, 2 килограмм картуф.
Нәҙек ярым түңәрәктәр рәүешендә туралған һуғанды, туҡмаслап ҡырҡылған итте майлы табала ҡурабыҙ. Артабан туҡмаслап ҡырҡылған тоҙло ҡыяр өҫтәйбеҙ. Туҡмаслап туралған картуфты тоҙ, онталған ҡыҙыл борос һалып 6утайбыҙ ҙа табаға бушатабыҙ. Ҡапҡасы ябы килеш 30-40 минут бешерәбеҙ.

              Балыҡ бешереү рецептәре        

              Ҡамырҙа бешерелгән балыҡ
Ҡамыр өсөн: — стакан 4 ҡом, 6 ҡалаҡ маргарин, стакан ярым һөт, 2 ҡалаҡ шәкәр ҡомо, 2 йомортҡа. 1 балғалаҡ тоҙ, 40 г супрә.
   Эслек өсөн: 700-800 г балыҡ. 1 балғалаҡ ооон, 1-2 ҡалаҡ маргарин.
   Ҡылсыҡтарынан таҙартылған һәм йыуылған балыҡ итен ҙур булмаған киҫәктәргә булеп ҡырҡабыҙ ҙа онлап, итен майлы табала ҡурабыҙ. Әсе ҡамыр баҫып, ваҡ йәймәләр йәйеп, һәр береһенең уртаһына балыҡ киҫәктәрең һалып төрәбеҙ. Духовҡаға ҡуйыр алдынан өҫтөнә йомортҡа ағын һыларға кәрәк.
                                               Бикре (осетр) балығынан шашлыҡ
   1.5 кг бикре балығына 2 баш һуған, 1 гранат, 1 лимон, самалап тоҙ, борос, тәмләткестәр алына.
Балыҡты таҙартып, киҫәктәргә бүләһең, өҫтәнә тоҙ, борос һибеп, шампурҙарға теҙәһең һәм ҡыҙыу күмер өҫтөндә ҡураһың.
   Түңәрәкләп туралған һуғанға гранат һуты ҡушалар, шашлыҡты шул һуған түңәрәктәре һәм лимон киҙәктәре менән биҙәп, өҫтәлгә ҡуялар
                                                          Тултырылған шүкә
   1 кг шүкә балығы, 200 г башлы һуған 150 г аҡ икмәк, 200 г һөт, 100 г аҡ май, 1 йомортҡа, 2 тырнаҡ һарымһаҡ файҙаланыла.
   Шүкәне тәңкәләренән таҙартырға, һалҡын һыуҙа йыуырға. Баш тирәһендәге тиреһен бысаҡ менән ҡырҡырға ла һаҡ ҡына итеп систереп алырға. Ҡойроҡ өлөшөн дә тиренән айырмайынса ҡырҡырға кәрәк. Тирене һыҙырып алғандан һуң, балыҡ итен ҡылсыҡтарынан таҙартып, яҡшылап йыуырға. Һуңынан әҙер эслекте шүкәнең эсенә тултырып, тултырылған балыҡты майланған табаға һалалар һәм бер аҙ һурпа өҫтәп, духовкаға урынлаштыралар
   Эслек өсөн балыҡ менән һуғанды ит турағыс аша үткәрәләр Аҙаҡ һөттә ебетелгән аҡ икмәк, май, тоҙ, борос, һарымһак ҡушып, йомортҡа иҙеп, ҡабаттан ит турағыс аша үткәрәләр
                                                     Күмерҙә бешерелгән сазан
   1 сазан балығы, тоҙ, төйөлгән борос кәрәк.
Яңы ғына тотолған балыҡты балсыҡ менәм буярға,айғолаҡ аҫтарына тоҙ һибергә һәм ҡыҙыу күмергә һалып, әҙер булғансы бешерергә. Аҙаҡ тиреһен һәм эстәрен айырып, балыҡтың эргә-тирәһен төрлө йәшелсәләр менән биҙәп, табынға ултырталар.

                                                            «Крәҫтиән» бәлеше
   Ҡамыр өсөн: 4 стакан он, 6 ҡалаҡ маргарин, стакан ярым һөт, 2 ҡалаҡ шәкәр ҡомо, 2 йомортҡа, 1 балғалаҡ тоҙ, 40 г сүпрә.
   Эслек өсөн: 500 г терәс балығы, 2 баш һуған, 4-5 ҡалаҡ үҫемлек майы, 3-4 семтем төйөлгән ҡара борос, 2-3 лавр япрағы, тоҙ.
   Ҡамыр баҫығыҙ һәм 1 см ҡалынлығында йәймә йәйеп, майлы табаға йәйегеҙ. Эсенә таҙартылған балыҡ киҫәктәре, түңәрәкләп туралған һуған, лавр япрағы, май һалығыҙ ҙа тоҙ, борос һибеп, бәлеште буйынан-буйына ҡамыр менән селтәрләп биҙәгеҙ. Өҫтөнә йомортҡа яғығыҙ ҙа, бер аҙ тотҡас. духовҡаға урынлаштырығыҙ.

                                                             Тултырылған балыҡ
   Яңы тотолған эре балыҡты ҡабырсыҡтарынан таҙартып, эсен ярып йыуабыҙ. Һунынан уның эсенә һәм тышына һеркә һөртәбеҙ ҙә әҙер эслекте тултырабыҙ. Духовкала уртаса утта 40-45 минут тирәһе бешә. Табынға ултыртҡанда теленгән ҡыяр, йәш кәбеҫтә япраҡтары һәм башҡа йәшелсәләр менән биҙәйбеҙ. Өҫтөнә майонез ярҙамында төрлө биҙәктәр эшләргә мөмкин. Бының өсөн майонезға ваҡ ҡырғыс аша үткәрелгән һарымһаҡ, төйөлган борос ҡушыла.
   Эслек өсөн: ит турағыс аша үткәрелгән 100-150 г балыҡ ите, ярты стакан быҡтырылған фасоль, 0.5 кг кәбеҫтә, самалап тоҙ, борос, укроп алына.

                 Фольгала бешерелгән шүкә
   1 шукә, 2 баш һуған, 3 ҡалаҡ үҫемлек майы. 2 ҡалаҡ аҡ май. Тоҙ, төйөлгән борос талап ителә
Шукәне ҡабырсаҡтарынан таҙартҡас, эсен ярып йыуығыҙ ҙа айғолаҡтарын ҡырҡып, арҡа тирәһен бысаҡ менән бер аҙ киҫегеҙ. Ағып торған һыуҙа яҡшылап йыуығыҙ.
   Әҙер балыҡты эмалде һауытҡа һалығыҙ, өҫтөнә ваҡлап туралған һуған, тоҙ, борос һибеп, үҫемлөҡ майы ҡойоп, һыуытҡысҡа 1-2 сәғәткә ултыртып тороғоҙ.
   Фольгаға нәҙек кенә ҡатлам менән аҡ май яғығыҙ, уның эсенә балыҡты төрөп, духовкаға ултыртығыҙ. 30- 40 минуттан балыҡ бешеп тә сыға, шүкәне бешкән картуф, керән һәм майонез менән табынға сығаралар.

                     Ҡойҡалы йәшелсәләр
  1 өлөш өсөн кәрәк: 100 — 120 г өс-дүрт төрлө йәшелсә, 75 — 100 г ҡойҡалы һурпа, 10 г йомортҡа, 5 г кишер, 1 -2 г тәмләткес үләндәр.

                               Әҙерләү

   Был ризыҡ өсөн иң элек ҡойҡалы ит һурпаһы (желе) әҙерләргә Үтә ныҡ бешмәгән помидорҙы, ҡыярҙы, редисканы һ.б. ентекләп башта һалҡын, унан ҡайнаған һалҡын һыуҙа йыуырға һәм киптерергә. Әҙер
йәшелсәләрҙе туңәрәкләп йәки махсус бысаҡ ярҙамында семәрләп турарға.
  Тәрилкәгә иң элек аҙ ғына ҡойка ҡойорға, ҡатырырға һәм өҫтөнә, төҫтәре буйынса сиратлап, йәшелсәләрҙе һалырға.
   Өҫтөн йомортҡа ағы, бешкән кишер, тәмләткес үләндәр менән биҙәргә лә, йәшелсәләр тулыһынса ҡапланып бөткәнсе, һурпаны һаҡ ҡына бер нисә тапҡыр өҫтөнә ҡойорға. Ҡатһын өсөн һалҡын урынға ҡуйырға.
   Был ризыҡты башҡа йәшелсәләр: йәшел борсаҡ, бешкән кишер, төҫлө кәбеҫтә, йәшел салат, татлы борос, шулай уҡ бешкән бәшмәк эшләпәләре һ. б. менән дә әҙерләргә мөмкин. Ҡойҡалы йәшелсәләрҙе айырым да, һалҡын балыҡ йәки ит ризыҡтарына гарнир итеп тә табынға бирергә мөмкин.

                                                                                                                               Башҡортостан ҡыҙы журналынан

       Сыр һәм алма тултырылған помидор
   3 өлөш ризыҡ әҙерләү өсөн кәрәк: 300 г помидор, 75 г алма, 60 г сыр, 3 г һарымһаҡ, 45 г майонез, 10 г тәмләткес үләндәр.
                         Әҙерләү:
   Уртаса ҙурлыҡтағы тығыҙ помидорҙарҙы йыуып, өҫкө өлөшөн ҡапҡас рәүешендә киҫергә, эсен ҡырып алып эслек өсөн урын әҙерләргә. Помидорҙарга тоҙ һибеп, эслекте тултырырға, тәмләткес үләндәр менән биҙәргә һәм йәшел салат япраҡтары һалынған десерт тәрилкәһендә өҫтәлгә бирергә.
                      Эслек шулай яһала:
   Әҙер алманы ваҡ ҡына итеп һаламлап турарға, өҫтөнә эре ҡырғыстан үткәрелгән сырҙы, помидор эсенең бер өлөшөн иҙеп һалырға, ваҡлап туралған һарымһаҡ өҫтәргә һәм майонез бутарға.

                                                                                                                                Башҡортостан ҡыҙы журналынан

                 Һуған ҡушылған бәшмәк
   1 өлөш өсөн кәрәк: 80 -100 г бәшмәк, 20 — 30 г үҫемлек майы, 10-15 г башлы һуған, 3 г тоҙ, 5 г тәмләткес үләндәр.
   Бәшмәкте таҙартып, йыуып, ҙурлығы буйынса айырырға. Ваҡ бәшмәкте бөтәүләй көйө 25-30 минут ҡайнатҡандан һуң тоҙ һәм тәмләткестәр: хуш еҫле борос, ҡәнәфер, лавр япрағы, кәрәгенсә дәрсен (һәр ҡайһыһы 2-З бөртөк) һалырға. Бешеп сыҡҡандан һуң бәшмәкте һыуынан һөҙөп алырға ла уға аш һеркәһе эссенцияһы (1 кг бәшмәккә -1 балғалаҡ) ҡушып болғатырға. Әҙер банкаларға ҡайнар килеш һалырға һәм һыулы һауытҡа урынлаштырып 30-40 минут ҡайнатырға. Табынға ҡуйғанда бәшмәккә үҫемлек майы һәм ярымҡулсалап туралған һуған һалырға, өҫтөн ваҡланған тәмләткес үләндәр менән биҙәргә.

                                      Башҡортостан ҡыҙы журналынан

       Ит менән өрөктән урама

                    Әҙерләү:
   Ризыҡ әҙәрләү өсөн кәрәк: һыйырҙың (йәки башҡа эре малдың, йәки ҡош-ҡорттоң) һум ите, төшө алынған өрөк, борос, тоҙ.
   - Һум иттән 1 см ҡалынлығындағы киҫәктәр телеп алығыҙ, уларҙың ситтәрен бер-береһенең өҫтөнә һала-һала. иткә 20×30 см ҙурлығыңдағы йәймә формаһын бирегеҙ. Уның өҫтөнә самалап тоҙ, төйөлгән ҡара борос һибегеҙ.
   - Ит турағысы аша үткәрелгән өрөктө тигеҙләп ит өҫтенә һалығыҙ.
   - Йәймәне тығыҙлап урағыҙ, таралмаһын өсөн, марляға төрөп, аш-һыу әҙерләгәндә ҡулланылған махсус еңсәгә (йәки фольгаға) урынлаштырығыҙ. Тоҡтоң ике яҡ осон да бәйләгеҙ. Ризыҡты газ мейесендә әҙер булғансы бешерегеҙ. Ураманы киҫәктәргә бүлеп, табанға дөгө ярмаһынан әҙерләнгән гарнир, соус менән бирегеҙ.

                                                                                                                                    Башҡортостан ҡыҙы журналынан