Архив рубрики: Дин

Ураҙа — Ҡөрьән айы

                                                Ураҙа — Ҡөрьән айы

     Бер ваҡыт Шәғбан айының һуңғы йомаһында, үҙенең сәхәбәләрен Изге Рамаҙан айын ҡаршы алырға әҙерләп, пәйғәмбәребеҙ Рамаҙан айының өҫтөнлөктәре тураһында бик әҫәрле бер вәғәз һөйләй: «Эй, кешеләр! — ти ул. — Аллаһтың игелектәр, мәрхәмәт-шәфҡәттәр, гонаһтарҙы ярлыҡауҙар менән тулы булған һөйөклө айы яҡынлаша.
     Аллаһ уны айҙарҙың иң яҡшыһы, тип өйрәтә, сөнки Аллаһ ҡаршыһында уның көндәре көндәрҙең, төндәре төндәрҙең, сәғәттәре сәғәттәрҙең иң яҡшыһы.
     Аллаһтың рәхмәтенә лайыҡ булған был айҙа һеҙ Уның үҙенә ҡунаҡҡа саҡырылаһығыҙ. Был айҙа һеҙҙең һулыш алыуҙарығыҙ — Аллаһты данлау, йоҡоларығыҙ — Уны һөйөү билдәһе, ғәмәлдәрегеҙ Аллаһ ҡаршыһында ҡабул ителә, доғаларығыҙға яуап бирелә. Һеҙ ҙә Унан ихласлыҡ һәм пак күңел менән ай буйы ураҙа тотоу һәм Үҙенең Китабы — Ҡөрьәнде уҡып ҡына тороу өсөн көс-ҡеүәт һорағыҙ, сөнки был айҙа Аллаһтың ярлыҡауына лайыҡ булмаған кеше — бәхетһеҙ кеше.
     Был айҙа үҙегеҙ кисергән аслыҡ һәм һыуға һыуһауҙар һеҙгә Ҡиәмәт көнөндә Аллаһ хөкөмөн көтөп, әллә күпме ас тороуҙар һәм һыуға һыуһауҙар хаҡында хәтергә төшөрһөн. Фәҡирҙәргә һәм мохтаждарға саҙаҡа бирегеҙ, ололарҙы, ҡарттарҙы хөрмәт итегеҙ, балаларға ҡарата мәрхәмәтле булығыҙ, ҡәрҙәшлек бәйләнештәрен өҙмәгеҙ. Читать далее

Бәра’әт кисе

                                                        Бәра’әт кисе

     Үҙенең бер хәҙисендә пәйғәмбәребеҙ: «Шәғбән айының 15-се кисен ғибәҙәт менән үткәрегеҙ, — тип нәсихәт бирә, — көндөҙ ураҙа тотоғоҙ. Был кистә Аллаһы Тәғәлә ҡояш сыҡҡансы донъяға рәхмәт күҙе менән ҡарар һәм: «Тәүбә итеп, гонаһтарын ғәфү итеүемде һораусылар юҡмы? Булһа, гонаһтарын ғәфү итәм. Ризыҡ һорап йөрөгәндәр юҡмы? Булһа, ризыҡ бирәм. Ҡайғы-хәсрәттәргә тарып, сәләмәтлектәре юғалып, яфа сигеп ятҡандар юҡмы? Булһа, тәндәренә тынғылыҡ, ауырыуҙарына шифа бирәм. Ниндәй генә теләктәре бар — һораһындар — бөтә теләктәрен үтәйем», — тиер. Был мөрәжәғәт таңға тиклем дауам итер», — тигән.
     Исламға тиклем үк төрлө халыҡтарҙа был кис — Бәра’әт кисе — гонаһтарҙан арыныу, тәүбә итеү, ураҙа тотоу, мәрхүмдәрҙе хәтергә алыу менән үтә торған була. Ислам дине лә уны ҡәҙерле, изге кисәләрҙең береһе — гонаһтарҙан арыныу кисе булараҡ ҡабул итә. Шәғбан айының 14-нән 15-енә ҡарай был кистә япраҡтарына Ерҙә йәшәгәндәрҙән һәр кемдең исем-шәрифтәре яҙылған тормош ағасы тетрәнеп, япраҡтары ҡойолор ҙа, исемдәре ошо япраҡтарҙа булғандар йыл дауамында фани донъянан күсеп китер. Ә йәшәп ҡалғандарҙың яҙмышы фәрештәләр ихтыярына тапшырылыр йәки бөтә булмыштарҙың, бөтә мәхлүктәрҙең йыйыр ризығы, бәндәләрҙең байлыҡ йәки ярлылыҡ хәлдәре, тормоштағы төрлө дәрәжәләре, был донъяға тыуасаҡ һәм үләсәк бәндәләр — бөтәһе лә был кистә билдәләнеп ҡуйыла, ти.
    Читать далее

Йома намаҙы хөтбәләре

                                             Йома намаҙы хөтбәләре

   Йома намаҙында ике хөтбә уҡылыр. Беренсе хөтбә — фарыз булған хөтбә. Икенсе хөтбә иһә — сөннәттер. Хөтбәне уҡыусы кеше (хатыйб) йома намаҙының элек сөннәтен мөнбәргә яҡын бер ерҙә, мөнбәрҙең ҡаршыһында уҡыр. Уҡып бөтөргәс әкрен генә мөнбәргә сығыр, йөҙө менән йәмәғәткә туп-туры ултырыр. Мәзин икенсе аҙанды әйтер.
   Хатыйбтың мөнбәргә сыҡҡанда уҡыясаҡ доғалары тураһында пәйғәмбәребеҙҙән (ғәләйһис-сәләм) килгән риүәйәттәр юҡ. Ләкин хатыйбтың мөңбәргә матур кейем менән сығыуы, һәм мөнбәргә сыҡҡанда ҡайһы бер доғаларҙы уҡыуы урынлы һанала.
   Хөтбәлә доғаларҙы уҡыу мәжбүри һаналмай. Хатыйб, бер ниндәй доға уҡымайса ла, бары тик «Бисмилләһ» тип кенә әйтеп мөнбәргә сыға һәм үҙе теләгән доғаларҙы уҡый ала.
Мәзин аҙан әйтеп бөтөрөүгә уҡыласаҡ беренсе хөтбә: Читать далее

Фирғәүен мәйете

тело фараона

                        Фирғәүен мәйете

   Ләғнәткә осраған Фирғәүен йәки Ҡөрьән-Кәримдә бәйән ителгән 3000 йыллыҡ мөғжизә.
   Боронғо донъя тарихы менән ҡыҙыҡһыныусылар Мысырҙа үҙен Аллаһ тип иғлан иткән Фирғәүен яҙмышы тураһында беләләрҙер. Ҡөрьән-Кәримдә «Юныс» сүрәһендә был хаҡта махсус мәғлүмәт бар — 3000 йыл элек булып уҙған дәһшәтле ваҡиғаларҙың ауазы булып торған мәғлүмәт... Бөйөк Британиялағы музейҙарҙың береһендә һаҡланған бер дәлил кешеләрҙе тетрәндермәй ҡалмай!!
   Лондондағы мәшһүр Бритиш музейын тамаша ҡылғандарҙы хайран ҡалдыра торған һәм иғтибарҙы йәлеп итеп торған бер күргәҙмә бар. Ул — быяла аҫтында һаҡланған сәждә хәлендәге бер кеше жәсәде (тәне). Шуныһы хайран ҡалдыра: был жәсәд бүлектәге башҡа жәсәдтәрҙән киҫкен айырылып тора: мумияланмаған, дарыуланмаған, шуға күрә бөтөн ағзалары үҙ хәлендә һаҡланған. Хатта жәсәдтең һарғайған сәстәре һәм һаҡалдары ла ап-асыҡ күренә. Жәсәдтәрҙең бер нисә аҙнанан боҙола башлауы — мәғлүм хәҡиҡәт. Әммә нимә ғәжәп: 3000 йыл үтеүгә ҡарамаҫтан, был жәсәд серемәгән, боҙолмаған. Хатта мумияланған жәсәдтәр ҙә мәғлүм ваҡыт үткәс боҙола башлай — быны фән иҫбатлай. Ә был жәсәдтең боҙолмауының сере нимәлә һуң?
   Был серҙе беҙгә йәнә мөҡәддәс китабыбыҙ — Ҡөрьән-Кәрим аяттары — асып бирә. Шул ыңғайҙан Ҡөрьәнебеҙҙең мөҡәддәс мөғжизә икәне йәнә бер ҡат иҫбатлана.
Читать далее

Тәрбиәле бала

Ризаитдин бин Фахретдин

                       Тәрбиәле бала

   Алтындан баһалы, ожмах ниғмәттәренән ҡәҙерле булған нәмә-тәрбиәле балалыр. Ата үә әсә өсөн тәрбиәле бала дәрәжәһендә олуғ байлыҡ һис булмаҫ. Тәрбиәле бала донъяла йәнгә үә әхирәттә йөҙгә аҡлыҡ килтерер. Тәрбиәле бала донъя байлығына ла бирелмәҫ,үә бер мәмләкәт батшалығы менән дә алмаштырылмаҫ; уны һәр кем яратыр үә маҡтап һөйләр, ниндәй йомош һораһа ла, бирерҙәр. Тәрбиәһеҙ баланы бер кеше лә яратмаҫ, йомош бирмәҫтәр, бәлки хурларҙар үә кәмһетерҙәр. Тәбиәле бала бөтмәҫ үә төкәнмәҫ хазина булһа ла, тәрбиәле булмаҡ та бик еңелдер. Тәрбиәле бала булырға һәр баланың ҡулынан килер, көсө етер. ,,Атам-әсәм шатланһын, кешеләр миңә рәхмәт әйтеп, мине яратһындар һәм мине үрнәк итеп һөйләһендәр,”-тигән балаларҙың барыһы ла тәрбиәле бала була алырҙар. Тәрбиәле бала бик билгеле булыр. Эшләгән эштәре тәрбиәһен күрһәтеп, белдереп торор. Тәрбиәле балаларҙың ни рәүешле булғандарын ошо урында һеҙгә белдерәбеҙ, уҡып аңларһығыҙ һәм рәхәтләнеп, үә күңелләнеп, тәрбиәле балаларҙың ғәҙәттәре менән ғәҙәтләнерһегеҙ. Тәрбиәле балаларҙың ғәҙәт үә холоҡтары ошо рәүештә булыр: Читать далее

Ауырыу кешенең намаҙы

намаз                     Ауырыу кешенең намаҙы

   Мосолман ҡәрҙәшем, ауырыу булһаң да, намаҙыңды ҡалдырыуҙан һаҡлан. Бел, намаҙ һиңә ауырыған ваҡытында йән тыныслығы килтерә һәм сәләмәтләнеүгә сәбәпсе була.
   Ауырыу кеше лә пакланырға, тәһәрәт алырға һәм ғөсөл ҡойонорға тейеш. Әгәр ауырыу үҙенең хәлһеҙлеге арҡаһында, сирҙе аҙҙырыуҙан ҡурҡһа йәки сәләмәтләнеү әкренәйер тип шөбһәләнһә, ул саҡта ҡом менән паклана ала. Ул тәйәммүм тип атала.
   Тәйәммүм ҡылып пакланыу өсөн ике ҡулдың устары менән таҙа тупраҡҡа бер тапҡыр һуғып алырға, һәм шунан һуң, устар менән битте һәм ҡулдарҙы һыпырырға кәрәк. Әгәр ауырыу үҙ — үҙен пакландыра алмаһа, уны икенсе кеше һыу йәки ҡом менән тәһәрәтләндерә.
Читать далее

Мосолмандарҙын осрашыуы һәм сәләмләшеүе

этикет в Исламе

    Мосолмандарҙын осрашыуы һәм сәләмләшеүе

   Мосолман кешеләрҙең осрашыуы һәм бер-береһенә сәләм биреү халҡыбыҙ араһында ҙур әҙәпкә эйә. Хәҙерге мәлдә дин тәрбиәһенән тайпылып киткән кешеләребеҙҙең әҙәпһеҙлеге бигерәктә асыҡ күренә. Балаларыбыҙ сәләм биреү тигән нәмәне бөтөнләй белмәй. Оло кешене ололау тигән әҙәп юғалды. Был ғына түгел: урамда оло йәштәге таныш ҡатын-ҡыҙҙар мыҡырайып сәләмләмәй, күрмәмеш булып үтәләр.

   Ә бит мәхрүм өләсәйҙәребеҙ: “Ир кешегә, сабый ир бала булһа ла, ҡатын-ҡыҙ беренсе сәләм биреп, һаулыҡ һорашырға тейеш” — тип әйтә торғандар ине. Динебеҙ буйынса беренсе сәләм биреүсегә Аллаһ Тәғәлә күп әжерен бирә. Хәҙерге мәлдә урыҫтарҙан күреп, ирҙәрҙең ҡатын—ҡыҙҙар менән ҡосаҡлашып, үбешеп күрешеү нимәгә алып килде? Ҡатын-ҡыҙҙарыбыҙҙың оялыу, тыйнаҡлыҡ, намыҫ тигән холоҡтары юғалды. Таныш булмаған ир һәм ҡатын-ҡыҙҙар араһында әҙәп тигән кәртә юғалды. Былар барыһы ла шул теләк нәфсеһенә – зинаға алып бара. Урыҫа әйтмешләй: свободная любовь – аҙағы: емерелгән йәшлек, айырылышҡан ғаиләләр, етем балалар, эскегә һалынған кешеләр, боҙолғон холоҡтар...
Читать далее

Доғалар һәм кеше тормошо

догалар, башкирский орнамент                Доғалар һәм кеше тормошо

    Әҙәм балаһы үҙ Раббыһына доға ҡылыу тураһында берҙә уйлап бирмәй. Доға күпме бәлә-ҡазаларҙан ҡотҡарыр ине, кеше шул арҡала тормошон ҡырҡа үҙгәртер ине. Ләкин доғаһыҙ үҙ тормошон, балаларының донъяһын бәхетһеҙ итә.    Һеҙҙең тәҡдимгә Сәләх Суҡбаевтың “Иман. Әхлаҡи ҡиммәттәр” китабынан өҙөк.
 

   “Миңә доға ҡылып ҡына тороғоҙ, Мин уларҙы ҡабул итермен. Тәкәбберләнеп Миңә ғибәҙәт ҡылыуҙан баш тартҡан кешеләр генә хурлыҡҡа ҡалып, йәһәннәмгә төшөрөлөр”, — тиелә Ҡөрьәндә.
                                                         “Ғафир” (Мөьминдәр) сүрәһе, 60-сы аят
      «Доға намаҙҙың төп терәге, нигеҙе, асылы”, — тигән пәйғәмбәр ғәләйһис-сәләм.
    Зәғифтәрҙән-зәғиф булған бер кешенең ул ярҙам һорап бөйөктәрҙән-бөйөк, көслөләрҙән-көслө булған зат – Ҡөрьәндең эйәһе Аллаһы Тәғәләгә мөрәжәғәт итеүе.
Читать далее

Шөкөр итеү

Аллах Рахман                                 Шөкөр итеү

     - Аллаһ уның ниғмәттәренә шөкөр итмәүселәрҙе яратмай. — Аллаһ сит кешенең мөлкәтен ашаусыларҙы яратмай.

     - Аллаһ тәрбиәһеҙ һәм тупаҫ кешеләрҙе яратмай.

     - Аллаһ яуызлыҡ эшләүселәрҙе яратмай.

     - Аллаһ алдаҡсыларҙы яратмай.

     - Аллаһ кемдәр уның ҡанундарын үтәмәй һәм беҙҙең яратҡан Пәйғәмбәребеҙ (саллаллаһу ғәләйһи үә сәлләм) нимәгә өндәгән шуны үтәмәүселәрҙе яратмай.

     - Аллаһ тәкәбберҙәрҙе яратмай.

     - Аллаһ ялҡауҙарҙы һәм һәпрәләрҙе яратмай.

     - Аллаһ золомлоҡ ҡылыусыларҙы һәм ғәҙел булмағандарҙы яратмай. Читать далее

Ҡөръән уҡыу тәртибе

чтение Корана                           Ҡөръән уҡыу тәртибе

     Мәжлестә Ҡөръән уҡыр алдынан ниәт ҡылабыҙ: “Бисмилләәһир-рахмәнир-рахим. Нәүәйтү биҡыраа әтил-Ҡурьәән, мирридааир-рахмәән, үә тәраддү шәйтаан, үә тәнәуирул-ҡубүри мин әһлил-имәән”. Мәғәнәһе: “Ниәт ҡылдым Ҡөръән уҡырға. Раббым, үҙендең ризалығын өсөн, шайтандан алыҫ булыу өсөн, иман менән үткән ҡәбер әһелдәренең рухтарын шатландырыу өсөн”. Әмин.

     Бынан һуң түбәндәге аят уҡыла: “Бисмилләәһир-рахмәнир-рахим. Үә иҙәә ҡури*әл-Ҡуръ-әәни фәстәмиғү ләһүү үә әнңситүү ләғәлләкүм түрхәмүүн”.
     Мәғәнәһе: “Әгәр берәй урында Ҡөръән уҡылһа, ишетегеҙ уны эштәрегеҙҙе ҡуйған хәлдә, бәлки Аллаһ Тәғәләнең рәхмәтенә ирешеүсе булырһығыҙ”. Әмин. Читать далее