"Светский" — динһеҙ йәшәү мәғәнәһендәме?
Һуңғы ваҡытта, беҙҙә, ҡайһы бер әҙәмдәр: беҙ, светский государство ла йәшәйбеҙ тип, динде халыҡтан ситләштереп маташалар. Мәҫәлән: мәктәптә мосолман ҡыҙ балалар яулыҡ ябынһа, ярамай, беҙ бит светский илдә йәшәйбеҙ тип, ҡаңғыра башлайҙар. Был мәктәптәрҙә, ВУЗ-дарҙа һәм башҡа эш урындарында яулыҡ ябыныу мәсьәләһе ыңғай хәл ителмәһә, әгәр ҡаршылыҡтар килеп сыҡһа, шулай уҡ эшләгән ерҙә, намаҙ уҡыуға ҡаршылыҡтар булһа – БГУ-ның юристәренә мөрәжәғәт итегеҙ.
Нимә тигәнде аңлата һуң «светское государство»? Конституцияла “Россия Федерацияһы светское государство” яҙылған, тик мәғәнәһе нимәлә? Принцибы?
Светский тигән һүҙ 1993 йылдағы перестройка Конституцияһында барлыҡҡа килә. Хатта, совет осоронда буржуй һүҙҙәре мәғәнәһендә булғас уны телгә лә алмайҙар. Был Конституцияны болғансыҡ осорҙа, Ельцин власта булған саҡта ҡабул итәләр, демократия индербеҙ тип (сит илдәрҙән бар бысраҡты).
Ә халыҡ әүҙем ҡатнашҡанмы был Конституция ҡарарына? Бына: Согласно официальным итоговым данным Центральной избирательной комиссии, во всенародном голосовании приняло участие 58 187 775 зарегистрированных избирателей (54,8 % от общего числа 106 170 835 человек), большинство из которых — 32 937 630 (58,4 %) проголосовали за принятие новой Конституции, а против её принятия — 23 миллиона 431 тысяча 333 избирателя (41,6 %). Таким образом, за новую Конституцию проголосовало 58,43 % от числа принявших участие в голосовании, что при явке в 54,81 % составляло 31,02 % от числа зарегистрированных избирателей в России, то есть существенно меньше половины всех избирателей. Даже приняв официальные цифры за несомненно достоверные, мы можем констатировать, что две трети граждан России не голосовали за принятие Конституции, шуға ла был законда үҙгәрештәр булыуын көтөргә була.
Шуныһы ҡыҙыҡ, башҡа илдәрҙең Конституцияһында “светский” тигән һүҙ юҡ тиерлек. Европала беҙҙең Россиянан башҡа – ике илдә, Турцияла һәм Францияла бар. Ләкин, бында, тик Россия Конституцияһында ғына принцип отделения религиозных объединений от государства тигән һүҙе бар.
Ләкин, әлеге Турцияла, үҙҙәрен “светский" тип әйтһәләрҙә, ни эшләп уларҙа дин көслө? Ни эшләп ВУЗ-дарҙа уҡыусылар Ҡөрьән Ҡәримде тулыһынса яттан белергә тейештәр? Ни эшләп дин өлкәһендә хеҙмәт итеүселәргә хөкүмәте аҡса түләй? Беҙҙә хөкүмәт муллаларға зарплата түләйме? Юҡ!
Францияға килгәндә «образцовый светский государство» булһала диндәре хөкүмәт ҡарамағында. Диндәрен айырмағандар государствованан! Хөкүмәт уларҙың йәшәүен һәм торошон үҙ өҫтөнә алған. Тик президенткә выбор алдынан ғына динде хөкүмәттән айырабыҙ тип, тулы светский государство төҙөйбөҙ тип бер енесле (однополый) никахтар кәрәк тип, ҡайһы бер әшәке әҙәмдәре ҡаңғырып алалар. Әстәғфирулла! Беҙҙә лә, әллә светский ил эшләп, ирҙәр ирҙәргә кейәүгә сығып, ҡатын-ҡыҙҙар бисәләр алып йәшәһендәрме?
Светский тигән һүҙгә беҙҙен Конституцияға килгәндә, унда бер аңлатма ла юҡ: нимә ул светский тигән һүҙ? Бына уҡығыҙ: Что же следует понимать под этим необычным в мировой практике конституционным положением о светскости российского государства? Сама Конституция прямого изъяснения в форме «светское государство – это…» не содержит. В профильном Федеральном законе «О свободе совести и о религиозных объединениях» статья 4, озаглавленная «Государство и религиозные объединения», в первом пункте просто дословно воспроизводит статью 14 Конституции. Всё дальнейшее содержание статьи 4 Закона отведено детализации принципа отделения религиозных объединений от государства. В ней нет ни слова более о содержании принципа светскости.
Дауам итеп уҡыйыҡ: Таким образом, официального, имеющего обязательную юридическую силу толкования конституционного принципа светскости в России не имеется. Наличествуют только “частные мнения ученых, комментаторов Конституции, государственных и общественных деятелей”.
Һығымта: светский ил тип, наҙанланып ауыҙ асып ултырмағыҙ.
Юридический толкование юҡ: принцип светскости государства лишен конкретного содержания и универсальности. В тех немногих странах, где он присутствует в конституциях, он понимается и применяется весьма различным образом. Использовать его общепринятую или хотя бы распространенную в мировом опыте интерпретацию нет возможности по причине отсутствия таковой. (В отличие от принципа отделения религиозных объединений от государства, довольно единообразно реализуемого во множестве стран). А в России нет никакого собственного официального толкования, сообщающего принципу светскости юридическую определенность. Понятие «светское государство» весьма туманно и расплывчато как раз по причине его формально-правовой неопределенности.
Кемдәрҙер юғары белемле булып, аңғыраланып “светский” школа тип, мәктәптәргә дин (тәртип, әхләҡ, әҙәп, хөрмәт һәм башҡаһы) индереүгә ҡаршы, шулар юләр инде. Улар тураһында бына: Неопределенность термина «светское государство» очень на руку атеистам и «антиклерикалам», пытающимся использовать его как идеологическую дубинку всякий раз, когда им требуется выразить своё неудовольствие присутствием Церкви (Мечетей) в жизни общества.
Так, представителям органов государственной власти очень удобно начинать мотивировку отказа религиозной организации в какой-нибудь просьбе словами: «В связи с тем, что Российская Федерация, является светским государством…» Ведь поскольку никто точно не знает, что такое светское государство, никто, соответственно, не знает, что в связи с этим можно, а что – нельзя. (Опять-таки в отличие от принципа отделения, применительно к которому эти «можно» и «нельзя» прописаны в законе).
Юләр – сөнки улар атеистәр. Аллаһ Тәғәләгә ышанмаған кешеләр (кафырҙар), – урындары мәңгелек тамуҡта.
Улар менән беҙ, мосолмандар, ҡатнашырға тейеш түгелбеҙ. Уларға динебеҙ хөрмәтен күрһәтмәгеҙ: никах уҡымағыҙ, мәжлестәрендә булмағыҙ, йыназаларын уҡымағыҙ. Ике йөҙлө булып, светский тип, дингә ҡаршы төшкәндәрҙең намаҙҙары һәм ураҙа, доғалары ҡабул булмаҫ. Аллаһ Тәғәләнең ҡарғышы һәм ләғнәте уларға.
Мәғлүмәт ошо ссылканан алынды; //www.sclj.ru/analytics/comment/detail.php?ELEMENT_ID=6081&sphrase_id=421161