Архив автора: Назир Сабитов

Кейем — Аллаһ биргән бөйөк бер игелек

                                              Кейем — Аллаһ биргән бөйөк бер игелек

   Дин өйрәтә: ғәүрәттәрен ябып йөрөү өсөн кейем биреп, Аллаһ үҙ ҡолдарына ҡарата үҙенең бөйөк мәрхәмәтен күрһәтте, ти.
   «Эй, Әҙәм балалары! Оят ерҙәрегеҙҙе ҡаплап йөрөү өсөн дә, биҙәк булһын тип тә Беҙ һеҙгә кейемдәр бирҙек», — тиелә Ҡөрьәндә.
                                                            «Әл-Әғраф», («Кәртәләр») сүрәһе, 26-сы аят
   «Ирҙәрҙең күҙ ҡарашын үҙенә йәлеп итеү өсөн ярым-шәрә кейенеп, талпына-талпына йөрөгән ҡатындарҙың башы дөйә үркәсенә оҡшап бөгөлөп-һығылып торор. Ундай ҡатындар Йәннәттәргә инмәҫ», — тигән пәйғәмбәр, ғәләйһис-сәләм. Ғәүрәтте ябып йөрөүҙе Аллаһ ояттың бер һыҙаты иткән. Ә оят ул — иманлы булыу билдәһе.
   Үҙенең төрлө-төрлө ҡотҡолары һәм башҡа юлдар менән шайтан бәндәнең ғәүрәтен асып ҡуйырға тырыша. Йәннәттә йәшәгән Әҙәм менән Хаууаны ла шулай юлдан яҙҙыра.
   «Үҙҙәренән йәшереп ҡуйылған ғәүрәттәрен асып күҙҙәренә күрһәтеү өсөн улар күңеленә шайтан үәсүәсә һала башланы: «Һеҙҙең Раббығыҙ, — тине ул, — фәрештәләргә оҡшап ҡуймаһындар йәки үлемһеҙ заттарға әйләнеп китмәһендәр тип һеҙҙе был емештән тыйҙы».      «Дөрөҫлөктә, мин һеҙгә тик яҡшылыҡ ҡына теләүсе», — тип ант итте. Ялған менән уларҙы түбәнлеккә төшөрҙө. Ағастың емешен ашап ҡарау менән ғәүрәт ерҙәре асылды һәм улар уны Йәннәттәге япраҡтар менән ҡаплап ҡуйҙы».
                                                «Әл-Әғраф», («Кәртәләр») сүрәһе, 20—22-се аяттар Читать далее

Кейемдең тәғәйенләнеше

                                                         Кейемдең тәғәйенләнеше

   Кейем кешенең тәнен тәбиғәттең тышҡы йоғонтоһонан (зарарлы йоғонтоһонан) һаҡлай. Эҫе илдәрҙә ҡояш нурҙарынан бешеүҙән, ҡом, туҙан кеүек, тән күҙәнәктәрен һаҡлап, тәндең тәбиғи эшмәкәрлегенә зыян итерҙәй әйберҙәрҙең йоғонтоһонан һаҡлай. Тән температураһы кәрәгенән юғары булһа ла, түбән булһа ла, һаулыҡҡа зарары тейә. Шуға күрә кейем тән температураһын эҫенән дә, һалҡындан да һаҡлай.
   Әйтелгәндәрҙән һәм шуларға оҡшаш зарарҙарҙан тыш кейем кешенең әхлаҡлылығын да һаҡлай.
   Әҙәпле кеше тәненең нескәлеген, гүзәллеген, иғтибарҙы йәлеп итерлек өлөштәрен ят күҙҙән йәшерә (һаҡлай).
   Кейемдең тағы бер функцияһы — кешенең зауыҡлылығын, күркәмлелеген, белдеклелеген (аңлылығын) да күрһәтә. Шуға күрә лә: «Кейеменә ҡарап, ҡаршыларҙар», — тигән әйтем бар.
   Кейем байлыҡ менән маһайыу, бүтәндәрҙән үҙеңде өҫтөнөрәк итеү, мин-минлекте күрһәтеү өсөн булһа, ул кейемгә ҡарағанда иҫке-моҫҡо кейеп йөрөү хәйерлерәк. Читать далее

Мосолман ҡатын-ҡыҙ кейеме

                                                     Мосолман ҡатын-ҡыҙ кейеме

   Мосолман ҡатын-ҡыҙ, кейер кейем һайлағанда, төрлө факттарҙы күҙҙә тоторға тейеш: йәшәгән иленең климаты ниндәй, илдең ғөрөф-ғәҙәте, традициялары, шәхси зауығың ниндәй, бөгөнгө көндә ниндәй мода өҫтөнлөк итә... Мода, тигәндә, ҡатын-ҡыҙ кейеменең ниндәйҙәре Ислам талаптарына яуап бирмәгәнлеген аныҡ ҡына белеү кәрәк.
                               Исламда ҡатын-ҡыҙ кейеменә шундай талап ҡуйыла:
   1. Яулыҡ, баш кейеме ҡатын-ҡыҙҙың сәстәрен тулыһынса ҡапларға тейеш. Сөнки сәс — ҡатын-ҡыҙҙың гүзәл биҙәге. Ә ҡатын-ҡыҙ үҙенең гүзәллеген теләһә кемгә күрһәтеүҙән тыйылырға тейеш. Ҡатын-ҡыҙҙың йөҙө асыҡ була ала, шулай уҡ ҡулы яурындан алып беләҙегенә тиклем ҡапланырға тейеш. Фәҡәт ҡул һырты, устары күренеп тороуы еткән.
Ҡатын-ҡыҙ ҡолаҡтарын, ҡолағындағы һырғаларын, муйынын, яурындарын, иҙеүен ҡаплап, ят күҙгә күрһәтмәҫкә бурыслы.
   Күлдәктәренең (юбкаларының) итәге оҙон булырға һәм аяҡтарының шайтан ашығына ҡәҙәр төшөп торорлоҡ булыуы шарт.

Читать далее

Килен булған ҡыҙға бирелгән өгөт

                                                Килен булған ҡыҙға бирелгән өгөт

    Был хикәйә — бик мәшһүр һәм дә бик ғибрәтле дәрес биргән дини хикәйәлер. Аҡыллы йәш әсәләргә һәм килен булып төшәсәк ҡыҙҙарға тәрбиә дәресе алыр өсөн ныҡ кәрәкле, ифрат файҙалы мәғәнәүи әҫәр.
    Был хикәйә шундай бер ҡыҙға бағышланған ки, атаһы — бөтә кешеләрҙе үҙенең әмерендә тотҡан ҡәүем башлығы, вазифалы етәксе. Әсәһе — бик аҡыллы, тормошто тәрән белгән бер мөьминә. Етәксе ҡатын, мәҙәни ғаиләлә тәрбиә алған ханым, сабыр әсә!
    Ана шул әсә ҡыҙына биргән ун өгөт хикәйәһен уҡыясаҡһығыҙ.
    Яҙыу — беҙҙән, уҡып ғибрәт алыу — һеҙҙән, тәьҫир-йоғонтоһо Йәнәбе хаҡтандыр.
    Мәшһүр мөхтәрәм зат Харистың ҡыҙы Әсмәгә килен булып китәсәк көнөндә әсәһе Өммәя тарафынан ошо рәүештә өгөт-нәсихәттәр бирелде:
    — Ҡара, балам, һөйөклө ҡыҙым, мине бик яҡшы тыңла. Нәсихәт һәр кешегә тейештер, өгөт һәр кеше өсөн файҙалылыр. Әгәр бер кешенең, әҙәпле үә тәрбиәле булыуы йә иһә бөйөк әҙәм балаһы булғанлыҡтан, һәр ваҡыт һөйөклө үә иғтибарҙа булыуы сәбәпле, өгөт-нәсихәткә ихтыяж булмаһа, һинең дә нәсихәткә ихтыяжың булмаҫ ине.
    Ләкин ғәмәлдә улай түгел. Нәсихәт һәр кешегә тейешлелер. Нәсихәт белмәгәнгә өйрәтер, белгәнгә хәтерләтер.
    Һөйөклө ҡыҙым! Әгәр ҡыҙ, әсә һәм атаһының бай булғанына күрә, егеткә кейәүгә бармаҫ булһа, һин һис бер ваҡыт кейәүгә сығыуға мохтаж булмаҫ инең. Сөнки атаң бик бай, бик шөһрәтле, шәфҡәтле үә дәрәжәле заттан. Һин шулай бер бөйөк әҙәмдең ҡыҙылыр!..
    Аллаһ ҡуйған ҡанундарға ярашлы, тормош сәхнәһенә аяҡҡа баҫыу ваҡыты еткән һәр бер ҡатын да — ир, һәр ир ҙә ҡатын менән уртаҡ бер ғаилә ояһы ҡорорға мохтаж итеп яратылған. Был — Аллаһ ҡануны. Был ҡанунды һис бер кеше боҙа алмаҫ. Был Ҡиәмәткә ҡәҙәр шулай буласаҡ.

Читать далее

Ҡатын –ҡыҙ менән күрешеү

                                               Ҡатын –ҡыҙ менән күрешеү

   Ир менән ҡатындарҙың ҡул биреп күрешмәүе — сөннәт
   Мәккә мосолмандар ҡарамағына күсеп, ҡорайыш халҡына именлек иғлан ителгәндән һуң уҙенә һәм иманға тоғролоҡҡа бәйғәт алыу йәки ант итеп килгәндәрҙең антын ҡабул итеү өсөн пәйғәмбәребеҙ Сафа тауына күтәрелә. Тәүҙә ирҙәр бәйғәт бирә, унан ҡатын-ҡыҙҙар килә.
   Ҡатын-ҡыҙҙарҙан бәйғәт алыу тураһында Ҡөрьәндең айырым бер аяты менән алдан уҡ хәбәр бирелгән була:
   «Эй, пәйғәмбәр! Бер кемде лә Аллаһҡа тиңдәш тотмаған, урлашып, зина ҡылып йөрөмәгән, балаларын үлтереүгә бармаған, уйнаш итеп тапҡан балаларын ирҙәренә: «Был — һинең балаң!» — тип алдамаған, Аллаһтан килгән игелектәргә инанған һәм үҙеңә күндәм булырға тип ант иткән ҡатын- ҡыҙҙарҙың антын ҡабул ит, Аллаһтан уларҙы ярлыҡауын үтенеп һора. Аллаһ бит Ул — Ярлыҡап ҡына тороусы Мәрхәмәт-Шәфҡәт эйәһе», — ти.
                                       «Әл-Мөмтәхәнә» («Теҙләнеп тороусы ҡатын-ҡыҙ») сүрәһе, 12-се аят
   Тоғролоҡҡа ант иткәндә ҡатын-ҡыҙҙар үҙҙәре ҡул бирергә теләгәндә лә ул: «Ҡатын-ҡыҙҙар менән мин ҡул биреп күрешмәм. Минең йөҙ ҡатын йыйылған ерҙә әйткән был бер һүҙем ҡатын-ҡыҙҙарҙың һәр береһенә айырым-айырым әйтелгән тип ҡабул ителһен», — ти, пәйғәмбәр, ғәләйһис-сәләм.
   Эйе, исламда күп кенә ғәҙәттәр тәртипкә һалынған. Мәҫәлән, ят ир менән ҡатын ҡул биреп күрешергә тейеш түгел. Әле беҙҙә бынан артырып, ят ир кеше икенсе ҡатын-ҡыҙ менән бер-береһен супылдатып, ялашып күрешәләр түгелме?
   Әсәһе, һеңлеһе, ҡатыны, ҡыҙы менән никахҡа инеү мөмкин булмаған ҡатын-ҡыҙ менән ҡул биреп күрешеү ғәйеп ителмәй. Бүтәндәрҙе иһә: «Әссәләмү ғәләйкүм!» — тип сәләмләү етә.
   «Ҡатын-ҡыҙҙы кәмһетеү, уны түбәнһетеү, ирҙәр менән тиң түгел тип һанау», — тип аңлатмаҡсы исламдың дошмандары был хәлде. Ғәмәлдә уның сәбәбе бөтөнләй икенсе нәмәлә.
   Ят ҡатын-ҡыҙҙың наҙлы тәненә ҡағылыу, уның ҡулың тотоу ир-атты битараф ҡалдырмай. Ят ҡатын-ҡыҙҙың ҡулын тотоп ләззәтләнеү гонаһлы уйҙарға, хистәргә, тойғоларға килтереүе бик ихтимал. Бынан тыйылыу кәрәк, Шуға күрә лә ир-атҡа ят ҡатын-ҡыҙ менән ҡул биреп күрешеү килешле түгел. Был иһә ҡатын-ҡыҙҙың түгел, ә ирҙәрҙең «хоҡуғын», дөрөҫөрәге, хис-тойғоларын сикләй, ауыҙлыҡлай...

Тәсбих тартыу һәм намаҙ

                                            Тәсбих тартыу һәм намаҙ

     Әлхәмдү лиллаһи, намаҙ уҡығандан һуң тәсбих тартабыҙ. Тәсбих һүҙе менән сөбхән һүҙҙәре — тамырҙаш. Тартынҡыларына иғтибар итһәң (ғәрәп телендә яҙмала тик тартынҡылары яҙыла, һуҙынҡыларҙан оҙон һуҙынҡылар ғына күрһәтелә), Сбх хәрефтәре икеһендә лә бар. Тәсбих тартҡанда, иң тәүҙә: «Сөбхәналлаһ!», — тип утыҙ өс мәртәбә әйтәбеҙ. «Аллаһ Тәғәләнең һис кәмселеге юҡ!» — тигән мәғәнәгә эйә ул һүҙ.
     «Тәсбих» һүҙендәге тә тигән өлөшөн аңлар өсөн тағы ла миҫалдар килтерәйек: «тәкбир» — тигән һүҙ һәммәбеҙгә лә таныш. Аллаһтың ололоғон тел менән әйтәбеҙ, йәғни Аллаһты ҙурлайбыҙ. «Тә» тигән өлөшөн айырып алып, ҡалған өлөшөнә күҙ һалһаҡ, кбир һүҙе барлығы асыҡланыр. Кбир йәғни кәбир, ҙур тигән мәғәнәгә эйә. Тәҡбир әйткәндә: «Аллаһу әкбәр!» — тибеҙ. Йәғни: «Аллаһ бөтәһенән дә, бөтә нәмәнән дә, бөтә заттарҙан да олуғ!» тибеҙ. Шундай мәғәнә һалынған «Аллаһу әкбәр» тигән ҡыҫҡа ике һүҙгә.
     Тәсбих һүҙенең мәғәнәһе хәҙер, моғайын, аңлашылғандыр. «Аллаһтың һис кәмселеге юҡ!» тигән мәғәнә ята «Сөбханаллаһ» тигән һүҙҙә. Тәсбих тартҡанда, иң тәүҙә ана шул һүҙҙе әйтәбеҙ 33 мәртәбә. Шуға күрә лә тәсбих (төймәләре епкә теҙелгән һәм 33-әр итеп бүленгән, һанауға тәғәйенләнгән әйбер) мосолмандың атрибуты ла һанала. Инде тел менән:   «Сөбхәналлаһ!» тип әйтеүҙе лә «тәсбих» тибеҙ һүҙ ыңғайында шуны ла әйтәйек.                       Читать далее

Ваҡытында уҡылған намаҙ — сауаплы

                                     Ваҡытында уҡылған намаҙ — сауаплы

   Мосолмандарға биш ваҡыт намаҙ фарыз ителгән. Фарыз — үтәуе мотлаҡ булған ғәмәл. Һәр намаҙҙың ваҡыты билдәле: мәҫәлән, иртәнге намаҙҙың ваҡыты таң беленә башлағандан алып ҡояш ҡалҡа башлағанға тиклем.
   Болотло, йонсоу көндәрҙә, ҡышҡы буран мәлдәрендә ҡояштың ҡалҡыуын күреү мөмкин булмағанда, ни эшләргә? Ғалимдар намаҙ ваҡыттарын сәғәткә ҡарап билдәләүгә өлгәшкән. Миҫал итеп, былтырғы йылдың, йәғни 2002 йылдың, 1 июнен алайыҡ. Ҡояш ул көндә Өфөлә 5 сәғәт 47 минутта ҡалҡты. Бында инде йәйге ваҡытҡа күсеү сәбәпле ваҡыттың 1 сәғәткә алға күсерелеүе лә иҫәпкә алынған.
   Иртәнге намаҙҙың ваҡыты таң беленә башлаған мәлдә инә, тигәйнек. Ҡояш ҡалҡырҙан 1 сәғ. 40 минут элек таң беленә башлай. Шулай итеп, былтыр 1 июндә иртәнге намаҙ ваҡыты иртәнге 4 сәғәт 07 минутта ингән.
   Календарҙың бәғзеләрендә иртәнге намаҙ ваҡыты ҡояш ҡалҡырҙан 1 сәғәт 30 минут элек инә, тип күрһәтелә. Бында хата эҙләргә кәрәкмәй. Пәйғәмбәребеҙ заманында иртәнге намаҙҙы, бер аҙ яҡтырғас, кеше бер-береһен (яҡында ултырған кешене) танырлыҡ яҡтылыҡ булғанда, уҡый башлағандар. Шуға күрә намаҙҙы һуңлатыу хәүефе юҡ. Етмәһә, иртәнге намаҙ ике рәҡәғәт сөннәт намаҙынан, ике рәҡәғәт фарыз намаҙынан тора.

Читать далее

Мөнәжәт

              Мөнәжәт

Тормошоңда тынғы табалмаһаң
Сыбарланып китһә уйҙарың.
Ауыр уйҙар урап алһа кинәт
Намаҙға баҫ иртән кистәрен.
Уҡы әлхәм уҡы Көлһыу алла
Күңелдәрең китер асылып.
Беләбеҙ бит ерҙән киткәндәрҙең
Мәңге ҡайтыу мөмкин түгелен.
Ал тәсбихең башла бисмилланан
Бер Алланан һорайым яҡшылыҡ
Иман нуры һирбер йөҙҙәреңә
Күңел күгең китер асылып.
Яҡындарың ҡайтмаҫ ергә китһә
Доғалар ҡыл намаҙ алдынан.
Ерҙән китһәң изгелегең кәрәк
Эйәреп бармай байлыҡ артыңдан.
Изге ниәт күркәм холоҡ кәрәк
Ғүмер юлдарынан үткәндә.
Кешеләргә шәфҡәт шәфәғәт ҡыл
Әле ҡулдарыңдан килгәндә.
Ҡылған эшем изгелегем менән
Бер алланан сәләмемде юлла
Лә иллаһи иллала тип
Мөхәмәт рәсүлаллаһ. Читать далее

Йома көнөндә ураҙа?

                                                  Йома көнөндә ураҙа?

     Берәй кеше йома көнөнән алда тота башлаған ураҙаһын ғына дауам итмәһә, йома көнө ураҙа тоторға ярамай. Шулай уҡ даими ураҙа ла булмаһа (рамаҙан, йәки шәүүәл), йома һәм шәмбе көндәре ураҙа тоторға ярамай. Был тыйыу шул кешенең йома көндәре ураҙа тотоу арҡаһында хәлһеҙләнеп дини бурыстарын үтәй алмаҫ тигәндән килә. Шәмбе көнө икенсе дин кешеләре ураҙа тота, шуларға оҡшамағыҙ тиелә. Читать далее

Ураҙалар

                                                           Ураҙалар

   Исламдың өсөнсө шарты — ураҙа.
   Ураҙа — ғибәҙәт ҡылыу ниәте менән иртәнсәктән башлап ҡояш байығанға ҡәҙәр ашауҙан, эсеүҙән һәм енси мөнәсәбәттән тыйылыу.
                                                 Ураҙаның фарыздары
   1. Ниәт.
   2. Ниәттең әүәлге һәм ахырғы ваҡытын белеү.
   3. Иртәнсәктән алып ҡояш байығанса ураҙаны боҙа торған нәмәләрҙән һаҡланыу. Ураҙаның башланған ваҡыты ғәрәпсә «имсәк» тип, ә тамамланған ваҡыты «ифтар» тип атала.
                                                    Ураҙаның төрҙәре
      Читать далее